باقر مؤمنی، تاریخ‌نگار و پژوهشگر، نویسنده، شاعر، مترجم و کنشگر سیاسی امروز ۲۸ آبان‌ماه ۱۴۰۲ در سن ۹۷ سالگی در پاریس درگذشت.
وی که در ۲۳ اردیبهشت‌ماه ۱۳۰۵ در کرمانشاه به دنیا آمده بود، در سال ۱۳۲۳ دیپلم ادبی خود را در کرمانشاه گرفت. او مقاطع بعدی تحصیلی خود را در دانشگاه تهران و دانشگاه سوربن در پاریس گذراند. اما در این فاصله زندگی او سرشار از فرازوفرودهای فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی‌اش بود.
مؤمنی که در جوانی از اعضای حزب توده‌ی ایران بود در سال ۱۳۳۳ و یک سال بعد از کودتای ۲۸ مرداد به زندان افتاد و تا سال ۱۳۳۷ در زندان بود. وی در سال‌های بعد اگرچه از منتقدان این حزب شد، اما به کنشگری سیاسی خود به عنوان فعال سیاسی چپ ادامه می‌داد. در پی تحولات بعد از انقلاب ۱۳۵۷ مؤمنی به فرانسه مهاجرت کرد و تا پایان عمر در این کشور ماند.
آثار باقر مؤمنی طیف بسیار متنوعی را دربرمی‌گیرد از پژوهش‌های اقتصادی و تاریخی تا رساله‌های سیاسی و اجتماعی و ادبی. گزیده‌ای از کتاب‌های او در ادامه معرفی می‌شود و در روزهای آینده بیشتر درباره‌ی تلاش‌های پژوهشی وی خواهیم نوشت.
مروری بر آثار باقر مؤمنی
آثار باقر مؤمنی درباره‌ی انقلاب مشروطه و بازیابی آثار روشنفکران عصر مشروطه:
ـ صوراسرافیل (بررسی روزنامه‌ی صوراسرافیل ۱۲۸۸ـ۱۲۸۶)، ۱۳۵۷
ـ کتاب احمد، ۱۳۴۶
ـ مسالک المحسنین، ۱۳۵۶
تمثیلات (ترجمه ی میرزا جعفر قرچه‌داغی)، ۱۳۴۹
ـ مقالات (ترجمه ی میرزا جعفر قرچه‌داغی)، ۱۳۵۱
ـ مکتوبات (ترجمه ی میرزا جعفر قرچه‌داغی)،
،یک کلمه، میرزا یوسف مستشارالدوله
ـ ادبیات مشروطه، تهران، ۱۳۵۴ (تز دکترای باقر مؤمنی که در اصل به زبان فرانسه منتشر شد)
– ایران در آستانه‌ی انقلاب مشروطیت، ۱۳۵۹
ـ دین و دولت در عصر مشروطیت، سوئد، ۱۳۷۲
آثار باقر مؤمنی مرتبط با حزب توده‌ی ایران و جنبش چپ:
درباره‌ی مسائل جنبش و حزب توده، ۱۳۵۸
نامه‌های سرگرد وکیلی، از اعضای سازمان افسران حزب توده که منتقد رهبری این حزب بود و در سال ۱۳۳۳ اعدام شد
ـ پرونده‌ی پنجاه و سه نفر (با نام مستعارحسین فرزانه)، ۱۳۶۵
ـ دنیای ارانی، تهران، ۱۳۸۴
ـ راهیان خطر، پاریس، ۱۳۸۵/۲۰۰۶. درباره‌ی تقی ارانی، رضا رادمنش، علی عُلُوی، بزرگ علوی، عبدالحسین نوشین، سروژ استپانیان و سعید سلطانپور.
پژوهش درباره‌ی روستاهای ایران:
سیمای روستای ایران، ۱۳۵۸ (نخستین بار با نام مستعار بیژن پارسا منتشر شد)
مسئله‌ی ارضی و جنگ طبقاتی در ایران، ۱۳۵۹
نوشته‌های سیاسی – اجتماعی:
درد اهل قلم، 1356
ـ گفتارهای سیاسی و دمکراسی، بلژیک، ۱۳۷۴
ـ از موج تا طوفان (که مجموعه مقالاتی‌ست درباره‌ی انقلاب ایران)، آلمان، ۱۳۷۷
ـ نواندیشی و روشنفکری در ایران، آلمان، ۱۳۸۶/ ۲۰۰۷
ـ تاریخ و سیاست، پژوهشی در مقوله‌ی تاریخ و سیاست در عصر مشروطیت، عصر پهلوی، دوران نهضت ملی و محمد مصدق؛ آلمان، ۱۳۸۷.
ـ همراه با انقلاب، از درخت سخن بگو، ۱۳۸۹/ ۲۰۰۹
ترجمه‌ها (با همکاری صادق انصاری):
ـ تاریخ قرون وسطی (۱۳۴۳)
ـ تاریخ جهان باستان (۱۳۴۵)
دیدگاهتان را بنویسید