برچسب: اسلام سیاسی
زمینه‌های ظهور و گسترش اسلام سیاسی / حامد سعیدی
مبالغه‌آمیز نخواهد بود اگر جهانِ چند دهه‌ی گذشته را عصر سرآمدی گفتمانِ «اسلام سیاسی» قلمداد کنیم؛ برهه‌ای از تاریخ معاصر که تحولات سیاسی و اجتماعی در خاورمیانه و نیز بازتاب گسترده و بلاواسطه‌ی آن در برهم‌کنش‌های روابط بین‌المللی، به نوعی حول نقش‌آفرینیِ نیروهای سیاسی اسلام‌گرا رقم خورده است. با آن‌که در بازه‌ی زمانی فرآیند «استعمارزدایی»، با رشد جنبش سوسیالیستی و نیز پاگرفتن جریانات مترقی و سکولار در خاورمیانه، به‌خصوص دوران شکوفایی احزاب کمونیست و نیز قدرت‌گیری جمال عبدالناصر در مصر و گستره‌ی تاثیرات آن‌ها، چشم‌انداز امیدبخشی برای رهایی از چنگال سلطه‌گری امپریالیسم طلوع کرد، در مقابل اما، با تسخیر قدرت سیاسی از سوی اسلام‌گرایان سیاسی و برنهادن دوره‌ای قهقرا و سیاه بر جامعه، و به همین سیاق عروج قارچ‌وار فرقه‌های سیاسیِ اسلامی و جهادگرا در منطقه، به‌موازات سیاست‌های جنگ‌افروزانه‌ی امپریالیستی و تحمیل جنگ و ویرانی، افق روشنی‌بخشِ خاورمیانه را مجدداً تیره و تار ساختند.
به همین قیاس، با وجود اینکه خیزش‌های انقلابی در خاورمیانه و شمال آفریقا از 2010 به این‌سو با سرنگونی شماری از دولت‌های دیکتاتور منطقه، «جهان عرب» را یک‌سره به لرزه درآورد و موجی از شور و آزادی در نیل به رهایی از استبداد و بی‌عدالتی را شکوفا و خون تازه‌ای را در شریانِ مبارزات رهایی‌بخش تهی‌دستان جاری ساخت، منتها رفته‌رفته و با میلیتاریزه‌شدن منطقه و قدرت‌گیری جریانات اسلامی، یأس و نومیدی بار دیگر بر این جوامع مستولی یافت و آمال و آرزوی مردم به‌پاخاسته را برای دوره‌ای دیگر به تاریکستانی دهشتناک مبدل ساخت. این منطقه اکنون در آتش جنگ‌های خونین و مرگ‌بارِ فرقه‌ای و مداخلات نظامی دولت‌های امپریالیستی و ارتجاعی منطقه می‌سوزد و به تبع آن، به میدان تاخت‌وتاز جریانات شبه‌نظامی اسلام‌گرا تبدیل شده است. دهه‌هاست که این جریانات متحجر به صورت پارادوکسیکال، گاهی در خدمت و هم‌سویی با قدرت‌های امپریالیستی و گاهی در تقابل و تضادِ نیم‌بند با آنان، به بازیگران اصلی در ساحت سیاست‌های ژئوپلتیکیِ منطقه‌ای و جهانی درآمده‌اند.
روند تحولات طوری در پسِ یکدیگر حادث شده‌اند گو اینکه بعد از هر خیز برداشتنِ نوید‌بخشِ توده‌های محنت‌زده، دنیایی پر از کابوس و جنگ‌های پیاپی در انتظار آن‌ها کمین کرده است. اوضاعِ آشفته چنان وارونه‌وار به دیده می‌آید انگار برخاستن برای فراروی از وضع‌موجود، واپس‌گرایی و توحش را در دامن خود خلق می‌کند. تحولات به‌شکلی حیرت‌آور رخساری واژگون به‌خود گرفته‌اند، طوری‌که ظاهراً تمامی تضادها و ناسازه‌های درون‌مایه‌ی نظام سرمایه‌داری، از زیر پوستِ خاورمیانه برون‌ریزی می‌کنند و رخ می‌نمایانند. سالیان مدیدی است که بیم و امیدها در هاله‌ای از ابهام بر فراز این جوامع در گشت‌‌وگذار است.
…
مارکس و پیامبر / گفت‌وگو با ژیلبر اشکار / ترجمه‌ی حسن علایی
در چند دهه‌ی اخیر شاهد «بازگشت مذهبیون» بوده‌ایم. به‌طوری که فرقه‌های بنیادگرا به‌طور روزافزونی به عنصری تعیین‌‌کننده در صحنه‌ی جغرافیای سیاسی تبدیل شده‌اند. گسترش جهانی سرمایه‌داری ِ نولیبرال نه تنها در ترویج ایده‌های سکولار ِ دانش و ترقی ناکام بوده، بلکه شوکی که در اثر بحران‌هایش ایجاد شده به تقویت ِ واکنش‌های فرقه‌ای ِ مبتنی بر هویت‌های مذهبی کمک رسانده است.
مارکسیست‌ها همواره از صرفاً محکوم کردنِ تعصبات دینی فراتر رفته و مذهب را به‌عنوان پدیده‌ای اجتماعی که می‌تواند صورت‌های بسیار مختلفی بگیرد تحلیل کرده‌اند. آن‌چنان که مشهور است، کارل مارکس بر خصلت ِ دوگانه‌ی مذهب تأکید داشت که از سویی یک توهم است و از سوی دیگر مایه‌ی تسلای فرودستان، و بسیاری از جنبش‌های سوسیالیستی از شمایل‌های مذهبی در پیشبرد اهداف‌شان بهره برده‌اند (مثلاً استفاده‌ی مسیحیان چپ‌گرا از مسیح).
افراط‌گرایی و پایان مدرنیسم / فیصل دراج / ترجمه‌ی رحیم فروغی
برخی حکیمان می‌گویند: «افروختن یک شمع، بهتر از نفرین به همه‌ی تاریکی‌ها است». این سخن با همه‌ی نجابتی که در آن است به شکل دیگری نیز تدوین می‌شود: «گرامی‌داشت یک شمع و از یاد بردن همه‌ی تاریکی‌ها، سهیم شدن در خاموش‌کردن همان یک شمع است». در جهان عرب چه بسا مسایلی هست که به این تاریکی و شمع‌های تنها احاله داده می‌شود، البته با یک تفاوت بنیادی که پایه‌اش آشکاربودن تاریکی و آشفته‌بودن شمع‌ها است، خواه کم‌شمار باشند و خواه پرشمار.
راز توحش داعش / آرش اسدی
جزوه‌یِ درون‌سازمانی «مدیریت توحش»[1] را سال 2004 یکی از کادرهای برجسته‌ی القاعده تألیف کرد. این جزوه در سال 2006 به انگلیسی برگردانده شد. نام مستعار نویسنده‌ی جزوه، ابی بکر ناجی است. به ادعای شبکه‌ی العربیه،[2] نام حقیقی نویسنده محمد خلیل الحکایمه یا محمد حسن خلیل الحکیم است. خلیل الحکیم، با نام سازمانی «ابوجهاد المصری»… ادامهٔ مطلب ›
بازگشت جهادی‌ها / الیوت مورفی
/ نگاهی به آخرین کتاب پاتریک کوبرن / گروه جهادي بي‌رحم داعش، که نشان داده حتي از گروه القاعده‌ي ايمن الظواهري که در پاکستان مستقر است بسيار خشن‌تر است، با به قتل رساندن امداگراني مانند ديويد هينز، آلن هنينگ و ديگران رسواي جهانيان شده است. پاتريک کوبرن که خود در بغداد ساکن است، در کتاب… ادامهٔ مطلب ›
کوبانی در محاصره / پاتریک کوبرن
کردها خشم‌شان را بر سر دولت ترکیه خالی کرده‌اند چون درحالی‌که جنگجویان دولت اسلامی درصددند تا شهر کردنشین کوبانی در سوریه را اشغال کنند ارتش ترکیه در پشت مرزها تنها نظاره می‌کند. در تظاهراتی که در سرتاسر ترکیه صورت گرفت 12 تن کشته و شمار بیش‌تری هم زخمی شده‌اند. در مناطق عمدتاً کردنشین جنوبی… ادامهٔ مطلب ›
نوار غزه و کرانه‌ی باختری: دو برخورد اسراییل و دو حق انتخاب غم‌انگیز فلسطین / سعید رهنما
در گذشته دو منطقه‌ی غزه و کرانه‌ی باختری، به‌رغم تفاوت‌های جغرافیایی، از نظر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مشابه هم بودند. اما طی یک روند طولانی و زندگی تحت اشغالگران مختلف به‌تدریج از هم متمایز شدند. مشابه، اما متفاوت در دوران طولانی سلطه‌ی عثمانی، این دو منطقه و کل سرزمینی که فلسطین نام داشت، جوامعی روستایی… ادامهٔ مطلب ›
برآمد شبه‌نظامیان اسلام‌گرا از لیبی تا دولت اسلامی / گفت‌وگوی امی گودمن با ویجی پراشاد / ترجمه سهیل آصفی
امی گودمن: ویجای، به «دموکراسی ناو» خوش آمدید، در لیبی چه می‌گذرد؟ ویجای پراشاد: بله، امروز در قاهره، وزیرانی از شمال افریقا با یکدیگر دیدار می‌کنند، چراکه بحران لیبی بسیار وخیم‌تر شده است. لیبی مرزی بسیار طولانی با مصر دارد و مرزی طولانی با الجزایر؛ با تونس هم مرز دارد؛ این‌ها سه کشوری هستند… ادامهٔ مطلب ›
فلسطین: اکنون تنها راه‌حل، راه‌حلِ یک دولت است / جان ریز / ترجمه بابک پاشاجاوید
در بحبوحه‌ی سلاخی و ویرانی در غزه، بیایید لحظه‌ای چگونگی وقوع آن‌را به‌خاطر بیاوریم و بپرسیم که این [امر] چه‌گونه برای سومین بار در طول پنج سال رخ می‌دهد؟ مهم‌تر از آن باید بپرسیم که چه استراتژی‌ای می‌تواند پیروزی را برای فلسطینی‌ها به‌ارمغان بیاورد و مانع چرخش بعدی در این چرخه‌ی معیوب شود؟ این پرسش‌ها… ادامهٔ مطلب ›
سمیر امین از مصر و ترکیه می‌گوید / ترجمه نوژن اعتضادالسلطنه
سمیر امین کارشناس کهنه‌کار برنامه‌های بی‌شمار توسعه‌ی اقتصادی برای کشورهای مختلف در جهان سرکوب‌شده در گفت‌وگو با روزنامه‌ی چپ‌گرای آیدین لیک ترکیه در مورد وضعیت کنونی مصر و راه‌حلی که می‌تواند به برون‌رفت آن کشور از بحران بینجامد نظراتش را بیان کرده است. یکی از موضوعات اصلی در این مصاحبه طرح پروژه‌ی جدیدی با… ادامهٔ مطلب ›
نقد اقتصاد سیاسی 