نقد اقتصاد سیاسی

برچسب: مهرداد امامی

خیزش فرودستان / گفت‌وگو با آصف بیات / ترجمه‌ی مهرداد امامی

توفان آخرین اعتراضات اجتماعی در ایران، به نظر می‌رسد که از منظر مقیاس نسبت به جنبش سبز سال 1388 تقریباً خیره‌کننده و گسترده‌تر است. اتفاقی که در روزهای اخیر روی داد، طغیان فرودستان در برابر شرایط اشتغال، قیمت‌ها، مسکن، محیط‌ زیست و گرانی است ـ منظور از فرودستان نیز ستم‌دیدگان، بی‌کاران، گروه‌های فاقدامنیت، کارگران، زحمت‌کشان و گروه‌های کم‌درآمدی است که هم دولت‌های اصلاح‌طلب و هم اصول‌گرا سرنوشت آن‌ها را در اختیار بازار آزاد قرار داده‌اند و از سیاست‌های اقتصادی متضرر شده‌اند.

ستیز بین دست‌­فروشان خیابانی و مقامات محلی / رجب وارچین / ترجمه‌ی مهرداد امامی

مسئله‌­ی دست‌­فروشی در حوزه‌­ی علوم اجتماعی و سیاسی به‌­ویژه در زبان فارسی یکی از مغفول‌­مانده‌­ترین حیطه‌­های پژوهشی است. پرداختن به این حوزه بدون عطف توجه به سویه‌­های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن در محیط‌­های شهری گوناگون راهی به چیزی بیش از کلی‌­گویی‌­های بی‌­نتیجه نمی‌­برد. فقدان پژوهش‌­های موردی و تطبیقی در حوزه‌­ی دست‌­فروشی به‌­ویژه در زبان فارسی یکی از برجسته‌­ترین ضعف‌­های مطالعاتی است. حتی در حوزه‌­ی ترجمه نیز به جز یکی دو اثر برجسته و چند گزارش جسته­‌گریخته منابع چندانی برای رجوع وجود ندارند. ترجمه‌­ی متن حاضر به سه دلیل انجام شده است: نخست، بررسی وضعیت دست­فروشی در پایتخت ترکیه، آنکارا به‌عنوان یکی از پیشرفته­‌ترین کلان‌­شهرهای نولیبرال منطقه­‌ی خاورمیانه می‌­تواند بینش‌­های سودمندی جهت تحلیل وضعیت دست­‌فروشان در تهران به دست دهد. تهران و آنکارا نه فقط به‌عنوان دو پایتخت سیاسی، بلکه به مثابه‌­ی کانون سیاست‌­های نولیبرال شهری در رقابتی آشکار قرار دارند و وضعیت توسعه‌­ی شهری آنکارا، به دلیل قدمت بیش‌تر پیاده‌­سازیِ سیاست‌­های نولیبرالی در آن به گونه‌­ای است که می­‌تواند به نحوی آیینه‌­ی تحولات آتی در تهران باشد. دوم، از نظر نویسند‌‌ه‌­ی این سطور، مسئله‌­ی دست­فروشی و موقعیت دست‌­فروشان، آن‌­گونه که طرفداران بازار آزاد و اسطوره­‌های «کارآفرینی» مدعی‌­اند، قابل فروکاست به «انتخاب عقلانی» کنش­گران حاضر در بازار آزاد نیست، بلکه از دل تقلای نیروهای بالقوه‌­ی کار برای دست­‌یابی به معیشتی حداقلی ناشی می­‌شود و فهم این پدیده در گرو فهم سازوکار تولید و انباشت سرمایه و پیامدهای سیاسی ـ اجتماعی آن است. از این رو، دست­‌فروشی نه صرفاً مقوله‌­ای اقتصادی بلکه پدیده­‌ای مرتبط با اقتصاد سیاسی دولت‌­ها و امتداد سیاست‌­گذارانه‌­ی آن‌­ها در چارچوب فعالیت­‌های شهرداری­‌هاست. از همین‌­روست که برخورد بین «عوامل سدّ معبر شهرداری» با دست‌­فروشان که نتایج متفاوتی دارد نه‌تنها قابل تقلیل به «رفتار خشن فردی مأموران» نیست بلکه تنها در ارتباطش با سرکوب نیروهای بالقوه‌­ی کار و تهی‌دستان شهری است که معنادار می‌شود. سوم، آن­چه ما در ایران به‌طور کلی و در تهران به‌طور مشخص از تصویر دست­فروشی در ذهن داریم، بیش‌تر مربوط به دست­فروشان کنار خیابان یا پیاده‌­روها می‌­شود.

گرامشی و انقلاب روسیه / آلوارو بیانچی و دانیلا موسی / ترجمه‌ی مهرداد امامی

گرامشی در نوشته‌های زندان خود، نظریه‌ای درباره‌ی سیاست را مطرح کرد که در آن زور و رضایت از یکدیگر مجزا نیستند و دولت به عنوان پی‌آمد تاریخی فرآیندهای درهم‌تنیده‌ی نیروها تلقی می‌شود، فرآیندهایی که به‌ندرت شرایط سودمندی برای گروه‌های فرودست فراهم می‌کنند. گرامشی از ضرورت تجهیز مبارزه در تمام عرصه‌های زندگی و نیز پیرامون خطرات هم‌سازی هژمونیک و «تحول‌گرایی» سیاسی نوشت. او توجه خاصی به نقشِ- تقریباً همواره زیان‌بارِ- روشنفکران در زندگی عامه و اهمیت گسترش مارکسیسم به عنوان جهان‌بینی «بی‌نقص»- فلسفه‌ی کنش داشت.از‌این‌رو، هیچ‌چیز در طول سالیان زندان حاکی از این نیست که گرامشی از انقلاب روسیه به عنوان مرجعی عمل‌گرا و تاریخی برای رهایی طبقه‌ی کارگر صرف‌نظر کرده باشد. انقلاب روسیه در ذهن و قلب گرامشی تا زمان مرگش در آوریل 1937 زنده بود.

کودتای نافرجام 15 ژوئیه در ترکیه و سیاست چپ / ازگر موتلو اولوس / مهرداد امامی

از شب کودتای نافرجام 15 ژوئیه‌ی 2016 حدود یک سال می‌گذرد. رابطه‌ی بین سازمان اطلاعات و امنیت ملی ترکیه ، ارتش و سیاست مدنی/غیرنظامی در زمینه‌ی کودتای نافرجام 15 ژوئیه هنوز مشخص نیست. رهبر حزب جمهوری خلق، کمال قلیچ‌دار اوغلو، با اظهار به «کودتای کنترل‌شده» ادعای جدیدی مطرح کرده است. به جز حزب جمهوری خلق، حزب دموکراتیک خلق‌ها که در مجلس صاحب کرسی است در کنار احزاب، سازمان‌ها و جنبش‌های قانونی چپ-سوسیالیست-کمونیست مباحث و استدلال‌های خود درباره‌ی فرآیند کودتا را هم‌چنان ادامه می‌دهند. در این مقاله سعی دارم رویکرد احزاب چپ-سوسیالیست را نسبت به کودتا، گفتمان‌های آن‌ها پس از کودتا و سیاست‌های کنونی‌شان را جمع‌بندی و روایت کنم.

بازگشت انگلس / جان بلامی فاستر / ترجمه‌ی مهرداد امامی

نزد انگلس، و نیز از نظر مارکس، راه‌گشای سوسیالیسم تنظیم عقلانی متابولیسم نوع بشر و طبیعت به‌نحوی است که باعث توسعه‌ی کامل‌ترین بالقوگی ممکنِ انسان شود در حالی که از نیازهای نسل‌های آینده حفاظت می‌کند. در نتیجه جای تعجب ندارد که ما در قرن بیست‌ویکم شاهد بازگشت انگلس هستیم، کسی که همراه با مارکس، پیوسته بر مبارزات تأثیر می‌گذارند و منشأ الهام امیدهایی ­است که عصر بحران‌زده و لزوماً انقلابی ما را تعریف می‌کنند.

ترکیه و مسیر نسل­‌کشی / ژن باجالان / ترجمه‌ی مهرداد امامی

  همانندی­‌های ترسناکی بین نسل­‌کشی ارامنه و وضعیت کردها در ترکیه‌ی امروز وجود دارند. در تاریخ یکشنبه، 24 آوریل 1915، وزیر کشور عثمانی، طلعت پاشا، دستور بازداشت و حبس رهبران جامعه­‌ی ارامنه‌­ی ساکن اراضی امپراتوری را صادر کرد. در شب نخست پاکسازی، نیروهای دولتی بیش از دویست نفر را دستگیر کردند؛ پس از گذشت چند… ادامهٔ مطلب ›

دو جریان در سیریزا: یورو و دیکتاتوری سرمایه / کارل لودنهوف / ترجمه مهرداد امامی

توماس سابلووسکی، پس از تسلیم سیپراس به سرمایه‌ی لاشخوار حق مطلب را در مورد یونان ادا کرد: «به همین دلیل است که سیاست­‌های ریاضتی نه تنها به ادغام اقتصاد ملی ـ در وضعیت کنونی این اصلی و اساسی نیست ـ بلکه بیش از همه به اصلاحات ساختاری با هدف افزایش «رقابت‌­پذیری» مربوط می‌­شوند. مقصود از… ادامهٔ مطلب ›

ترورهای پاریس در بستر جهانی / کوین اندرسن / ترجمه مهرداد امامی

دویست سال پیش، هگل، فیلسوف آلمانی درباره­‌ی رفتارهای ضدّانسانی در جریان وحشت بزرگ پس از انقلاب 1789 فرانسه چنین نوشت: شکلی از «مرگ که حاصلی ندارد، چیزی فراچنگ خود نمی­‌آورد؛ بنابراین، خون­‌سردترین و بی­‌معناترین مرگ است، اهمیتی بیش از دونیم‌­کردن کلم یا نوشیدن جرعه‌­ای آب ندارد.» وحشت بزرگ، که به شکل غیرشخصی هزاران نفر را… ادامهٔ مطلب ›

معنای انتخابات اروپا / آلن وودز / ترجمه مهرداد امامی

انتخابات پارلمانی اخیر اروپا موجی از شگفتی در عرصه‌­ی سیاسی این قاره ایجاد کرده است. پیروزی­‌های بزرگی نصیب احزاب ضدّ وضع موجود در کشورهایی چون فرانسه، یونان و بریتانیا شد و زنگ خطر را برای احزاب سیاسی جریان اصلی به صدا در آورد. این استدلال که انتخابات اخیر نمایانگر چرخشی شدید به سمت جریان راست… ادامهٔ مطلب ›

بحران اوکراین و کمپانی‌­های آمریکایی استخراج نفت و گاز طبیعی/ نائومی کلاین / ترجمه مهرداد امامی

راه غلبه بر پوتین اشباع بازار اروپا از گازهای طبیعی استخراج شده در آمریکاست، یا صنعت استخراج گاز تمایل دارد که ما چنین باور کنیم. به‌عنوان بخشی از هیستری فزاینده‌‌ی ضدّ روسی، دو لایحه تقدیم کنگره‌­ی آمریکا شده ­است ـ یکی در مجلس نمایندگان و دیگری در سنا ـ که در آن‌‌ها سعی می‌‌شود درمجموع به… ادامهٔ مطلب ›

روسیه، اوکراین و غرب / آلن وودز / ترجمه مهرداد امامی

اشاره‌ی مترجم: بحران کریمه که اینک هر لحظه به تنش‌­های آن افزوده می‌­شود، یادآور دورانی است که در آن، احتمال برخورد نظامی مجدد میان نیروهای تأثیرگذار جهانی می‌­رفت و جنگ سرد، مناسب­‌ترین نام برای آن بود. امروز در سال‌­های نزدیک به نیمه‌­ی دهه‌­ی دوم قرن بیست‌­و‌یکم، ولو با توازن متفاوت قوا، بازهم شاهد بروز همان… ادامهٔ مطلب ›

ارتش مصر در پی فرونشاندن انقلاب است / کوین اندرسن ترجمه مهرداد امامی

در تاریخ 14 اوت 2013، دستگاه پلیسی ـ نظامی مصر به دو تظاهرات نشسته­­ی عمدتاً مسالمت­­آمیز اخوان­المسلمین یورش برد و مهمات جنگی و بولدوزرهای مسلح را به کار گرفت تا هزاران تن را بکشد و هزاران تن دیگر را مصدوم کند. در آن روز فاجعه­بار، تمام فرایند انقلابی­ که در 2011 آغاز شد، به نقطه­ی… ادامهٔ مطلب ›