نسخه‌ی پی دی اف: money media and climate crisis
اشاره‌ی مترجم: بحران آب‌وهوایی هر روز ابعاد تازه‌تر و فاجعه‌بارتری از خود را به نمایش می‌گذارد. موضوع بود و نبود بشریت در میان است. بحران آب‌وهوایی امری جهانی است و به راه‌حل های جهانی و همکاری «همگان» نیاز دارد. نادیده گرفتن آن مترادف از بین رفتن ، کار، رفاه و امنیت برای همگان زحمتکشان و بهره‌کشی و انباشت هرچه بیش‌تر برای سرمایه‌داری و شرکت‌های غول‌پیکر جهانی است. فاجعه‌ی آب‌وهوایی و زیست‌محیطی سبب جنگ ها و ستیزه‌های گسترده ای در بین مناطق و ملت‌ها می‌شود و می‌تواند تمدن بشری را در آستانه‌ی نابودی کامل قرار دهد. اما حل قطعی بحران آب‌وهوایی و مبارزه با آن نمی‌تواند از بستری جز مبارزه با سرمایه‌داری و منطق انباشت سرمایه گذر کند. به قول جان بلامی فاستر: «برای نخستین بار در تاریخ بشر، ما با مسأله‌ی بقای محیط زیست در مقیاس جهانی روبه‌روایم، مسأله‌ای که متفکران سده‌ی نوزدهم، ازجمله مارکس و انگلس، به‌ندرت می‌توانستند تصوری از آن داشته باشند (هر چند مارکس را باید یک استثنا شمرد). با این همه، بدون پذیرش رویکرد مارکس و انگلس در نقد انباشت سرمایه، حتی نمی‌توان ذره‌ای از مجموع مسایلی را که اکنون در برابر ما قرار دارد دریافت. خطاست که پاسخ مسایل زیست‌محیطی را، به نام گونه‌ای «پسامدرنیته»ی مجرد و بی‌شکل، در رد «مدرنیته» و نفی شیوه‌های تفکری که نقدی نظام‌مند از سرمایه‌داری به دست می‌دهند جست‌وجو کنیم. به بیان دقیق‌تر، باید ضرورت رویارویی جدی با مدرنیته – و بیش از همه مدرنیته‌ی سرمایه‌داری- را پذیرفت و آن را دگرگون ساخت. ناگفته پیداست که در غیر این صورت نابودی جهان زنده‌ای که می‌شناسیم حتمی است و توده‌ی عظیم بشریت در این کار چیزی جز زنجیرهایش را از دست نمی‌دهد، اما سیاره‌ای را نجات می‌بخشد.»[۱]
مشکل اصلی که جهان در تلاش برای اجتناب از تغییر فاجعه‌بار آب‌وهوایی با آن روبه‌روست محدودیت زمانی است که در اختیار داریم. برای نجات تمدن انسانی و زیست‌کره‌ی زمین از تأثیرات فاجعه‌بار تغییر آب‌وهوا، به اقدام عاجل نیاز داریم. اما بسیج افکارعمومی برای اقدام عاجل موردنیاز دشوار است، چراکه حادترین تأثیرات گرمایش در آینده‌ی درازمدت رخ خواهد داد.
با این حال، در گزارش اکتبر ۲۰۱۸، سازمان بین‌دولتی تغییر آب‌وهوایی، از زبانی بسیار نافذ برای بیدار کردن دست‌کم بخشی از افکارعمومی استفاده کرد: کودکانی که آینده‌شان در خطر است. در ادامه، خلاصه‌ای از سخنرانی گرتا تونبرگ، فعال ۱۶ ساله‌ی سوئدی در زمینه‌ی مسایل آب‌وهوایی را می‌آورم ، که در مجمع اقتصاد جهانی داووس در ژانویه‌ی ۲۰۱۹ ایراد کرد:
«خانهمان آتش گرفته است. من این‌جایم تا بگویم خانهمان آتش گرفته است. براساس گزارش سازمان بین‌دولتی دربارهی تغییر آب‌وهوایی ما برای اصلاح اشتباه خود کم‌تر از ۱۲ سال فرصت داریم. تا آن زمان، باید تغییرات بی‌سابقه‌ای در تمام جنبه‌های جامعه رخ بدهد، از جمله کاهش گازهای گلخانهای CO2 تا حداقل ۵۰ درصد…
«در این‌جا، داووس – مانند هر جای دیگری – همه دربارهی پول صحبت می کنند. به نظر می‌رسد که پول و رشد نگرانی‌های اصلی ما هستند.
«و چون پیش از این هرگز با بحران آب‌وهوایی به‌عنوان بحران برخورد نشده است، مردم به‌سادگی از تمامی پی‌آمدهای آن بر زندگی روزمره‌ی ما آگاهی ندارند. مردم نمی دانند که چیزی به عنوان بودجه‌ی مقابله با اثرات انتشار گازهای گلخانهای وجود دارد، و (نمی‌دانند) این بودجه چه‌گونه کماکان به‌شدت اندک است. لازم است این بودجه امروز تغییر کند..»
پول جنون رشد را به پیش می‌راند
«هرکسی که به رشد بی‌نهایت چیزهای فیزیکی روی سیاره‌ای که از لحاظ فیزیکی محدود است اعتقاد دارد، یا دیوانه است یا اقتصاددان.» (کنت ای بولدینگ، ۱۹۱۰-۱۹۹۳)
اقتصاددانان (به جز چند استثنای قابل‌توجه) مدت‌هاست طوری رفتار کرده‌اند که گویی رشد مترادف سلامت اقتصادی است. اگر تولید ناخالص ملی کشوری به‌طور پیوسته تا ۴ درصد در سال رشد کند، اکثر اقتصاددانان آن را تأیید می‌کنند و می‌گویند که اقتصاد از سلامت برخوردار است. آنان بر این باورند که حتی اگر اقتصاد رشد سریع‌تری داشت ، بازهم از سلامت بیش‌تری برخوردار می‌شد. اگر نرخ رشد سقوط کند، تشخیص می‌دهند اقتصاد دچار بیماری شده است. اما، روشن است که در یک سیاره‌ی محدود، نه رشد جمعیت و نه رشد اقتصادی نمی‌تواند به صورت نامحدود ادامه یابد.
بدون شک حتی اقتصاددانان دیوانه‌ی رشد بیش‌تر هم می‌دانند که رشد بی‌پایان در یک سیاره‌ی محدود، از لحاظ منطقی ناممکن است. اما با کوته‌بینی خودخواسته از نگاه به آینده‌ای فراتر از یک یا دو دهه خودداری می‌کنند. بحران آب‌وهوایی همه‌ی این مسایل را تغییر داده است، چراکه اکنون نجات آینده‌ی درازمدت کودکان و نوه‌های‌مان عاجل‌ترین وظیفه‌ی ماست. آینده‌ی درازمدت تمدن بشری و زیست‌کره‌ی زمین اکنون باید مهم‌ترین اولویت ما باشد.
کل سیستم اقتصادی ما باید اصلاح شود
اندیشه‌های کهنه و شاخص‌های کهنه‌ی اقتصادی دیگر در خدمت ما نیست. از منظر چشم‌انداز زیست‌محیطی، تولید ناخالص ملی یک کشور نشان نمی‌دهد که اقتصاد خوب کار می‌کند، بلکه تقریباً برعکس. تولید ناخالص ملی معیاری شده است برای نشان دادن این که اقتصاد با چه سرعتی دارد محیط زیست را نابود می‌کند.
شیوه‌ی زندگی تغییر می‌کند اما تیره‌روزی کماکان باقی است
اقدام‌های عاجلی که برای اجتناب از تغییر فاجعه‌بار آب‌وهوایی لازم است بر شیوه‌ی زندگی تأثیر می‌گذارد، اما لزوماً خوشبختی ما کم‌تر نخواهد شد. آیا واقعاً از ماندن در گره‌های ترافیکی لذت می‌بریم؟ وقتی استفاده از دوچرخه و وسایل حمل‌ونقل عمومی را جایگزین استفاده از اتوموبیل شخصی (به جزدرمواردی که واقعاً ضروری است) کنیم کماکان می‌توانیم خوشبخت باشیم. بدون مسافرت هوایی به مقاصد تفریحی هم می‌توانیم کماکان خوشبخت باشیم. با خانواده‌های کوچک‌تری که برای تثبیت و کاهش نهایی جمعیت جهان لازم خواهد بود هم می‌توانیم کماکان خوشبخت باشیم.
عدالت اجتماعی و عدالت آب‌وهوایی را هم‌زمان هدف قرار دهیم
سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی به‌شدت موفق کشورهای اسکاندیناوی، همراه با سیاست‌های عالی آن‌ها درخصوص انرژی‌های تجدیدپذیر، نشان می‌دهد که می‌توان مقابله با وضعیت عاجل آب‌وهوایی را هم‌زمان با کاهش نابرابری‌های اقتصادی و فراهم‌کردن خدمات مورد نیاز مانند مراقبت‌های بهداشتی رایگان، تأمین اجتماعی و آموزش عالی رایگان هدف قرار داد.
ما از عهده‌ی نیو دیل سبز برمی‌آییم
مفهوم نیودیل سبز که اخیراً در ایالات متحده و بسیاری کشورهای دیگر از آن حمایت شده است، هم‌زمان فوریت آب‌وهوا و مسایل اجتماعی – اقتصادی را هدف قرار داده است. نیودیل سبز از اقدام گسترده‌ی دولتی برای ایجاد زیرساخت انرژی تجدیدپذیر، هم‌زمان با توجه به بیکاری از طریق مشاغل سبز جدید حمایت می‌کند. منتقدان می‌گویند «ما از عهده‌اش برنمی‌آییم». آنان اشتباه می‌کنند. آن چه نمی‌توانیم تحمل کنیم بی‌عملی است، چون کل آینده‌ی تمدن بشری و زیست‌کره در خطر است.
ما به‌سادگی می‌توانیم با کاهش هزینه‌های نظامی، که در حال حاضر بالغ بر ۱.۸ تریلیون دلار در سال است، و با افزایش مالیات بر افراد بسیار ثروتمند و شرکت‌ها نیو دیل سبز را تأمین مالی کنیم. اغلب رأی‌دهندگان طرفدار عدالت اقتصادی بیش‌تر و آینده‌ی ایمن درازمدت برای نوادگان‌شان هستند. اقدام امروز ما ادای دین به نسل‌های آینده است.[۲]
ترجمه‌ی داود جلیلی
دربارهی نویسنده:
جان اسکیلز ایوری John Scales Avery شیمی‌دان نظری در دانشگاه کپنهاگ است. او برای کتاب‌ها و انتشارات پژوهشی در شیمی کوانتوم، ترمودینامیک، تکامل، و تاریخ علم معروف است.
پیوند با منبع اصلی:
Money, Media And The Climate Crisis
برای آگاهی از مقالات سایت نقد اقتصاد سیاسی در زمینه‌ی اقتصاد سیاسی محیط زیست و سرمایه‌داری
روی تصویر زیر کلیک کنید:
یادداشت‌ها
[۱] به نقل از: جان بلامی فاستر، مارکس و محیط زیست، ترجمه‌ی محمود متحد، در پسامدرنیسم در بوته‌ی نقد (نشر آگه).
[۲] من به‌تازگی نگارش کتابی با عنوان «پول، رسانه و بحران آب‌وهوایی» را به اتمام رسانده‌ام که در آن اقدام عاجل آب‌وهوایی را از منظر علم اقتصاد مورد بررسی قرار داده‌ام. این کتاب از برخی نوشته‌های قبلی‌ام دربارهی اقدام عاجل آب‌وهوایی بهره می‌برد اما اساساً مطالب جدیدی را دربر دارد. از خوانندگان می‌خواهم تا کتاب را از آدرس‌های زیر دانلود، و نشانی‌ها را برای دوستان دیگری که ممکن است علاقمند باشند بفرستند:
http://www.fredsakademiet.dk/library/Money.pdf
اگر نسخه‌ی چاپی مورد نظر باشد می‌توانند از نشانی زیر خریداری کنن:
کتاب ها و مقالات دیگری را می‌توان از نشانی زیر دانلود کرد:
دیدگاهتان را بنویسید