برچسب: حسن مرتضوی
مارکس به قلم ماركس؟ / کارل اریش فولگراف و یورگن یونگ‌نیکل / ترجمه‌ی حسن مرتضوی
چه‌گونه باید ویرایش انگلس از دست‌نوشته‌ی جلد سوم «سرمایه» را داوری كرد؟ آیا او به عنوان ویراستار در كارش شكست خورد؟ بنا به معیارهای امروزی ویراستاری انتقادی ـ تاریخی، پاسخ بی‌گمان آری است، زیرا دخالت‌هایی مانند دخالت انگلس دیگر قابل‌قبول نیست. ما در بررسی خود دیدیم که او فقط به تصحیح سردستی حشو و زوائد برنیامده بلکه به‌شدت در متن دخالت کرده است، یعنی حتی به وعده‌های خود مبنی بر اینكه «کشفیات علمی مارکس با اصالت كامل بازنمایی او در اختیار آیندگان قرار گیرد» پای‌بند نماند.
درس‌گفتارهای مجلد دوم سرمايه (۲) / حسن مرتضوی
ما در سه فصل نخست جلد دوم، به فرایند گردش از طریق سه پنجره‌ی متفاوت پول، تولید و كالا نگاه كردیم. ماركس در فصل چهارم این دورپیمایی‌ها را كنار هم می‌گذارد تا وحدت آنها را تحلیل كند. زبان مورداستفاده ماركس در این فصل دشوار و پیچیده است اما نكته‌ی او روشن است: دورپیمایی‌های متفاوت در هم تنیده می‌شوند، در هم فرو می‌روند و پیوسته در ارتباط با یكدیگر در حركت هستند. حركت هر كدام شرط حركت همه این دورپیمایی‌هاست. «ارزش‌افزایی ارزش» كه منظور ماركس از آن تولید و تحقق ارزش اضافی است، «هدف تعیین‌كننده، نیروی محرك» است.
نقدي بر روش‌شناسی ضديت با انگلس / محمدحسن شاهکوئی
نوشته‌ی زیر مقاله‌ی دریافتی در نقد مقاله‌ی «از گروندريسه تا سرمايه» است که پیش‌تر در نقد اقتصاد سیاسی منتشر شده بود. علاوه برآن در نقد حاضر پاره‌ای از نکات طرح‌شده در مقدمه‌ی حسن مرتضوی بر جلد نخست سرمایه مورد ارزیابی قرار گرفته است.
«سرمايه» در ايران / حسن مرتضوی و افشين شمس قهفرخی
تاريخ آشنايي ما ايرانيان با سرمايه، اين ستیغ آثار ماركس، راهي پیموده و هموار نبود. این تاريخ خون‌بار است و دردناك و سرشار از گام‌هاي جست‌وجوگرانه، تاريخي كه از همان آغاز با سركوب روشنفكران و فعالان و مبارزان سياسي اين كشور در جامعه‌اي عقب‌مانده با مناسباتی بس ارتجاعي به وسعت سده‌ها و هزاره‌ها، تنيده شده بود. تلاش‌هاي فردي و جمعي، نارسايي‌ها، ندانستن‌ها در كنار راه‌گشودن‌ها، شهامت‌ها، پویش‌ها، راه كوبيدن‌هاي مستمر و سلسله‌اي دراز از خطاها و دستاوردها، بنياد اين تاريخ را شکل داده‌اند؛ از این رو به اين تاريخ همچون گذشته‌اي بايد نگريست كه هويت چپ ايران را تشكيل مي‌دهد. ما بر دوش گذشتگان‌مان ايستاده‌ايم و اگر مي‌توانيم به افقی گشوده‌تر بنگريم، نه به اين دليل كه ذهن ما فراخ‌تر و پوياتر است؛ به پشت سر بنگريد، به آنان كه در اين برهوت جان‌فرسا كوشيدند و هرچند در این میانه چون سنگ زیرین آسیاب خُرد می‌شدند، اما هرگز از پاي ننشستند؛ به آنان كه گذشته‌مان را به اكنون بدل كردند بنگريم. ز شمع مرده ياد آریم!
نخستین ویراست فصل کالا در «سرمایه» / کارل مارکس / ترجمه‌ی کمال خسروی و حسن مرتضوی
متن کامل فصل نخست جلد یکم «سرمایه» اثر کارل مارکس، به‌علاوه‌ی پیوستی که به ویراست جلد یکم (هامبورگ 1867) تعلق دارد.
مارکس و تاریخ / اریک هابسبام / ترجمه: حسن مرتضوی
ماركسيسم چنان جريان غالب در تاريخ را دگرگون كرده كه امروزه مشکل بتوان گفت كه اثر خاصي را يك ماركسيست نوشته يا غيرماركسيست؛ مگر اينكه مؤلف خود موضع ايدئولوژيكش را تبليغ كرده باشد. اين موضوع هیچ جاي افسوس ندارد. من چشم به راه زماني هستم كه هیچ‌کس نپرسد آيا مؤلفان ماركسيست هستند يا خیر؛ زيرا در این صورت ماركسيست‌ها مي‌توانند از دگرگوني تاريخ به‌واسطه‌ی ايده‌هاي ماركس رضايت‌خاطر داشته باشند؛ اما ما با اين شرايط آرمان‌شهري فاصله‌ي زيادي داريم: مبارزات ايدئولوژيكي و سياسي، طبقاتي و آزادي‌بخش سده‌ي بيستم به‌گونه‌ای هستند كه حتي انديشيدن به چنين چيزي غيرقابل‌تصور است.
اقتصاد سیاسی سرمایه‌داری و همبستگی بشر / حسن مرتضوی
در اين بحث تلاش خواهم كرد به‌اختصار به يك سؤال مهم به مناسبت روز جهانی همبستگی پاسخ دهم.* من سؤال را اين‌گونه مطرح مي‌كنم: در جهاني كه به سان و سيماي سرمايه ساخته شده است، نقش سرمايه در تقويت يا تضعيف و نيز در زايش يا الغاي انواع شكل‌هاي همبستگي چيست؟ يا مي‌توان به گونه‌اي… ادامهٔ مطلب ›
درس‌گفتارهای مجلد دوم «سرمایه» / حسن مرتضوی
/ خوانش فصل‌های یکم تا سوم / هدف ماركس در اثر بزرگ خويش يعني «سرمایه»، فهم رابطه‌ي استثمار با حيات و رشد سرمايه بود.[1] اما براي شرح جامع منطق فرايند حيات سرمايه لازم بود كه از پويش مبارزه‌ي طبقاتي در محل توليد كه در نخستين مجلد اين اثر بررسي شده بود فراتر برود. ماركس… ادامهٔ مطلب ›
مفاهیم نظری انباشت سرمایه / حسن مرتضوی
در این مبحث تلاش می‌كنم تا نظریه‌ی انباشت سرمایه را از دیدگاه جلد اول «سرمایه» ماركس بررسی كنم.* انباشت سرمایه ــ یا تبدیل ارزش اضافی به سرمایه ــ یكی از دو جنبه‌ی فرایند تولید سرمایه است. جنبه‌ی دیگر خود تولید ارزش اضافی است كه ما در اینجا به آن نخواهیم پرداخت. در اینجا توضیحی لازم… ادامهٔ مطلب ›
نظریه‌ی بحران، قانون گرایش نزولی نرخ سود و مطالعات ماركس در دهه‌ی 1870 / میكاییل هاینریش / ترجمه حسن مرتضوی
/ مطالعاتی در نظریه‌ی بحران در نزد مارکس 2 / یادداشت ویراستاران مانتلی‌ریویو (2010) ــ تكامل نظریه‌ی بحران درون سنت ماركسی در كار چند سال گذشته‌ی ما نقش مركزی داشته است. این نظر كه ارجاعات پراكنده‌ی گوناگون به نظریه‌ی بحران در سه مجلد سرمایه، ساختارِ منسجم و تكامل‌یافته‌ای را تشكیل می‌دهد كه فقط مستلزمِ تفسیرهای دقیقی… ادامهٔ مطلب ›
قانون گرایش نزولی نرخ سود / کارل مارکس / ترجمه حسن مرتضوی
/ مطالعاتی در نظریه‌ی بحران در نزد مارکس 1 / يادداشت مترجم: نظريه‌ي بحران به طور عام و گرايش نزولي نرخ سود به طور خاص از جمله مجادله‌انگيزترين بحث‌هاي اقتصاد سیاسی از زمان ماركس تا امروز است. تبعات اين نظريه در سياست معين طبقاتي بسيار پرمعناست. در واقع هر نوع خط‌مشي گزيده براي واژگوني سرمايه‌داري… ادامهٔ مطلب ›
بازتولید اجتماعی، گردش سرمایه و جست‌وجو برای جامعه‌ای جدید / پیتر هیودیس / ترجمه حسن مرتضوی
/ به مناسبت انتشار ترجمه فارسی جلد دوم سرمایه / ترجمه‌ی حاضر مقدمه‌ای است كه در جلد دوم سرمایه گنجانده شده و ما در اینجا آن را به مناسبت انتشار در دست اقدام جلد دوم سرمایه منتشر می‌کنیم(1) تحلیل ماركس از استحالههای سرمایه، زمان برگشت و فرآیند بازتولید اجتماعی در مجلّد دوم سرمایه، بیان‌گر… ادامهٔ مطلب ›
نقد اقتصاد سیاسی 