نقد اقتصاد سیاسی

برچسب: علیرضا بهتویی

پوپولیسم، «همه با هم» و «وحدت کلمه» / علیرضا بهتویی

سؤال بزرگ آن است که آیا دگرگونی‌های اقتصادی- اجتماعی در کشور و تحولات فرهنگی- اندیشگی در ذهنیت جامعه‌ی ایرانی، توان ایستادگی در برابر غلبه‌ی یک پوپولیسم دیگر را دارد. آیا ما می‌توانیم، در آینده‌ای که در پیش است، ارزش‌های زنانه‌نگر جنبش ژینا، «زن، زندگی، آزادی» را پاس بداریم؟

…حکایت همچنان باقی‌ست / علیرضا بهتویی

آیا جنبش‌های اجتماعی با سرکوب خاموش می‌شوند؟ آیا، سرکوب معترضین، به‌تنهایی می‌تواند مردم ناراضی را به سکوت وادارد؟ آیا بگیر و ببند و زندان کردن معترضین، اعدام تعدادی از آنان برای ترساندن بقیه ، موفق خواهد شد که حاکمان دیکتاتور را بر مسند قدرت پایدار نگهدارد؟ پاسخ کوتاه من آن است که نه. چنان‌که تالیران (روحانی و دیپلمات برجسته‌ی فرانسوی که در دوره‌های توفانی انقلاب فرانسه و حکومت ناپلئون بازیگر بزرگی در صحنه بود) می‌گفت: «شما با سر نیزه همه کار می‌توانید بکنید، اما روی آن نمی‌توانید بنشیند».

کجا ایستاده‌ایم؟ / علیرضا بهتویی

هیچ ‌کس نمی‌تواند، سیر حوادث در ماه‌های آینده‌ی ایران را با دقت پیش‌بینی کند. چالش‌های پیش رو جدی است. اما این نکته روشن است که خشونت بیشتر از سوی «نظام» و سرکوب‌های وسیع‌تر، نفت بر آتش ریختن است. از آن‌سو، هیچ چشم‌انداز روشنی هم برای راه‌حل‌هایی که ارائه شده، نمی‌توان دید. آنها توصیه می‌کنند که «نظام»، «تن به یک سازوکار سیاسی برای عبور از این شرایط خطرناک بدهد»، «اجازه داده شود نیروهای سیاسی میانجی و میانه‌رو که تاکنون نظاره‌گر بوده اند وارد فضای عمومی شوند».روندی آغاز شده، که طولانی و با بالاوپایین‌های فراوان همراه خواهد بود. این که ملت ایران کدام بها را در این پیچ مهم تاریخی باید بپردازند، با عکس‌العمل‌های «نظام»، ارتباط مستقیم دارد.

کدام چپ؟ کدام سوسیالیسم؟ / علیرضا بهتویی

رساله‌ای درباره‌ی مفهوم چپ در روزگار ما:
در تعریف مفهوم «سوسیالیسم»، واکنش‌ها به بحران مفهوم کلاسیک سوسیالیسم، دموکراسی، سوسیالیسم و سرمایه‌داری، انقلاب بلشویکی 1917 و استقرار سوسیالیسم دولتی، سوسیال‌دموکراسی روایتی دیگر از سوسیالیسم، سوسیال‌دموکراسی سوئدی، سال‌های پس از اقتصاد «کینزی»، دنیای پساصنعتی، «انقلاب نولیبرالی» و پی‌آمد‌های آن، چپ و سوسیالیسم دموکراتیک در قرن بیست‌ویکم.

روشنفکران: صاحبان «سرمایه‌ی فرهنگی»، مرغان عروسی و عزا / علیرضا بهتویی

رساله‌ای در تعریف روشنفکر و نقش و جایگاه روشنفکران از نگاه محافظه‌کاران و راست‌های افراطی، نولیبرال‌ها، لنین، تروتسکی، استالین، گرامشی، بوردیو، لاکلائو و موف، ادوارد سعید، و وظایف و تعهد روشنفکران

سمفونی ناتمام: آن‌ها که رفتند و آن‌ها که ماندند / علیرضا بهتویی

حاکمان گاهی فراموش می‌کنند که برای راهبری جامعه، به همین مردم که در دستگاه بوروکراتیک، در صنعت، تولید و خدمات (در ادارات، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، در مدارس، دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها) مشغول به کار هستند، نیاز مبرم دارند. بدون رضایت و همراهی آنان کارها پیش نمی‌رود. ساز این مردم اگر که با حاکمان کوک نباشد، سیستم کند می‌شود، کار نمی‌کند و سرانجام فرو می‌پاشد.

گرامشی و تئاتر در قزوین / علیرضا بهتویی

رساله‌ای در باب کاربرد اندیشه‌های آنتونیو گرامشی در مبارزات اجتماعی
پرده‌ی اول: ایده‌ها، عمل و نتیجه
پرده‌ی دوم: گرامشی؛ «بحران»، «جنگ دیدگاه‌ها» و «نقش روشنفکران»
پرده‌ی سوم: کاربردهای امروز

روایت‌هایی دیگر از حکایت فداییان / علیرضا بهتویی

تأملی در دو نوشته درباره‌ی فداییان که به‌تازگی منتشر شده است.
اولی، مجموعه‌ای از مقالات روزنامه‌نگارانه در نشریه‌ی «اندیشه پویا» در ایران است که به سیاق گفتارهای قدیم این مجله که از «فداییان جهل» نوشته بود، حالا هم به شرح داستان «گانگسترها» و «تصفیه‌ها» پرداخته است.
نوشته‌ی دوم اما، یک اثر تحقیقی است، به‌قلم علی رهنما، اقتصاددان و مورخ ایرانی در دانشگاه آمریکایی پاریس.

جابه‌جایی در مکان، حرکت در زمان / علیرضا بهتویی

درس‌های یک قرن:
مهاجرت ایرانیان در صد سال گذشته

چپ‌های «نجس» و مذهبی‌های «خرده‌بورژوا» / علیرضا بهتویی

فراز و نشیب‌ رابطه‌ی چپ‌ و مذهبی‌ها در زندگی سیاسی -اجتماعی ایران:
هر هویت سیاسی بر مبنای مرزکشی میان «ما» و «آن‌ها» شکل می‌گیرد. اما در پیشبرد امر سیاسی، رابطه‌ی میان «ما» و «آن‌ها» نباید الزاماً از طریق دشمنی، ستیز و حذف طرف مقابل صورت پذیرد. راه‌حل دموکراتیک و احترام به تکثر هم می‌تواند با این رابطه سازگار باشد. در این راه‌حل دوم، فراسوی مرزهای «ما» و «آن‌ها» نمی‌رویم، اختلاف و تمایزات را منکر نمی‌شویم، ولی طرف مقابل را هم دشمن تلقی نمی‌کنیم که باید نابود شود و خواست‌هایش غیرمشروع است.

از ترامپ و یاران‌اش چه می‌توان آموخت؟ / علیرضا بهتویی

مطلبی که می‌خوانید تلاشی است برای توضیح به قدرت رسیدن ترامپ، با تأکید بر چگونگی شکل‌گیری استراتژی‌های «راست پوپولیستی» و راه‌کارهای پیشبرد این استراتژی به‌ویژه در عرصه‌ی رسانه‌های گروهی. ارزش بررسی این سیاست‌ها و تدبیرها، تنها به مرزهای ایالات متحده محدود نمی‌شود، بلکه به شناخت راه‌کارهای پوپولیسم راست در کشورهای دیگر هم کمک می‌کند.

«شخصیت اقتدارطلب» آدورنو یا «لحظه‌ی پوپولیستی» لاکلائو /علیرضا بهتویی

سال پیش انتشارات دانشگاه شیکاگو کتابی با عنوان «اقتدارگرایی، سه جستار در تئوری انتقادی» منتشر کرد[1] که در آن سه پژوهشگر دانشگاهی مطالبی درباره‌ی تفسیر مکتب فرانکفورت از دلایل رشد و برآمدن فاشیسم نوشته‌اند. نقطه عزیمت نویسندگان کتاب، تئوری‌های مکتب فرانکفورت و اندیشه‌های مطرح شده در کتاب «شخصیت اقتدارطلب» است. موضوع کتاب توضیح قدرت‌گیری دوباره‌ی راست افراطی در جهان امروز با استفاده از اندیشه‌های آدورنو و هوركهایمر است. کتاب «شخصیت اقتدارطلب» را تئودور آدورنو (Theodor W. Adorno) و ماکس هوركهایمر (Max Horkheimer) با همکاری تعدادی از همکاران امریکایی خود هفتاد سال پیش نوشتند.