نقد اقتصاد سیاسی

مقاله rss

سفر بر بال‌های توهم / یوسف کهن

(0)
12/05/2024

نگاهی فشرده بر دفترهای «بر بال‌های آرزو» نوشته‌ی نقی حمیدیان: تا به امروز مطالب زیادی پیرامون افت‌و‌خیزها و سوخت‌وسازهای درونی جنبش موسوم به چریکی مارکسیستی در ایران، به‌ویژه سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (سچفخا) منتشر شده‌اند که عموماً بر روایات، حکایات و خاطرات شخصی استوارند. خاطرات سیاسی نقی حمیدیان نسخه‌ی جدیدی از این سلسله روایت‌پردازی‌هاست که تمرکزش را بر سازمان فدائیان (اکثریت) گذاشته ‌است.

مرزی بین سیاسی و فرهنگی، شخصی و جمعی وجود ندارد / شهد ابوسلامه / ترجمه‌ی دریا موسوی

فمینیسم ربوده شده است؛ گفتمان حقوق بشر ربوده شده است. هر آنچه که ما فکر می‌کردیم زیبا است و نمایانگر حس انسانیت است توسط قدرت‌هایی ربوده شده است که می‌کوشند با حرف‌های پوچی که هرگز اجرا نمی‌شوند، مشروعیتی برای اعمال خود بیابند.

نظریه‌ی جمهوری‌خواهی و مجازات کیفری / فیلیپ پتیت / ترجمه‌ی آوا پیرامون

این مقاله تلاشی است برای ترسیم طرح کلی ایده‌ای از نحوه‌ی برخورد با کسانی که «مجرم کیفری» نامیده می‌شوند. در ابتدا ایده‌ی اصلی بحث را، معطوف به نظریه‌ی سیاسی جمهوری‌خواهی ارائه می‌دهم. در بخش دوم به این مسئله می‌پردازم که چگونه این ایده‌آل سیاسی ما را به سوی جرم‌انگاری اعمال خاصی سوق می‌دهد. سپس در بخش سوم نشان می‌دهم که مجرمانه‌بودن این اعمال، مسیری مشخص را برای نحوه‌ی برخورد با افرادی نشان می‌دهد که به این اعمال محکوم شده‌ یا به آن اعتراف کرده‌اند.

ملی‌کردن زمین / کارل مارکس

در این‌جا قصد ندارم درباره‌ی تمام استدلال‌هایی که مدافعان مالکیت خصوصی بر زمین ازجمله حقوق‌دانان، فیلسوفان و اقتصادسیاسی‌دانان مطرح می‌کنند، بحث کنم. با این حال بدواً به بیان این نکته اکتفا می‌کنم که همه‌ی آنها به‌سختی تلاش کرده‌اند تا واقعیت بدوی «تصرف» را زیر ردای «حق طبیعی» پنهان کنند. اگر تصرف برای معدودی از افراد برسازنده‌ی یک حق طبیعی است، پس آنها که بسیارند باید نیروی کافی گردآوردند تا حق طبیعی بازتصرف چیزی را که از ایشان سلب شده است، فراهم آورند.

آیا فمینیست نولیبرال جمع اضداد است؟ / ماکس لاوسن / ترجمه‌ی خسرو صادقی بروجنی

هیچ جا موضوعی واقعی‌تر از نابرابری وجود ندارد… تا زمانی که اقتصاد جهانی به گونه‌ای سازماندهی شده است که تداوم این وضعیت را تضمین کند، ستم بر زنان ادامه خواهد داشت. در واقع، ستم بر زنان برای تداوم این سیستم نابرابر کاملاً اساسی است، زیرا ثروت بسیار زیادی از کار مراقبتی بدون مزد و کار کم‌دستمزد آنها استخراج می‌شود.

نظریه‌های انباشت، بحران و سقوط ناگزیر سرمایه در نزد مارکس و لوکزامبورگ / رایا دونایفسکایا / ترجمه‌ی علی رها

موضوع اصلی نقد لوکزامبورگ به نظریه‌ی انباشت سرمایه‌ی مارکس علیه پیش‌فرض یک جامعه‌ی سرمایه‌داری بسته هدایت شده بود. او به این پیش‌فرض یک مفهوم دوگانه واگذار کرد: (۱) جامعه‌ای که صرفاً از کارگران و سرمایه‌داران تشکیل شده است، و (۲) «حاکمیت سرمایه در کل جهان.» اما مارکس نه حاکمیت سرمایه در کل جهان، بلکه حاکمیت آن در یک کشور مجزای واحد را طرح کرده بود.

کارگزار گم‌شده: به‌سوی انحلال قواعد بازی / محمد مالجو

در بحث حاضر، محل تمرکز من رابطه‌ی حکومت و ملت و نیز رابطه‌ی دیپلماتیک بین ایران و اکثر کشورهای خارجی است. به وضعیت کارگران از منظر این دو رابطه نگاه خواهم کرد اما فقط از لنزی خاص و از مجرایی بسیار محدود و تعریف‌شده، یعنی از زبان بیانیه‌ای که خود کارگران نوشته‌اند. این بیانیه را احضار می‌کنم و از منظر متن این بیانیه به دو نوع رابطه‌ای که گفتم نگاه خواهم کرد.

طبقه‌ی کارگر در برابر دو «انکار» / پرویز صداقت

با دو انکار نظری مواجه‌ایم که باید به آن توجه کرد. نخست انکار سیاست‌های نولیبرالی در ایران به زیان طبقه‌ی کارگر و فرودستان و دوم انکار خلق ارزش در اقتصاد ایران با تأکید صرف روی رانت. تحلیل‌های مبتنی بر این انکارها هم به زیان طبقه‌ی کارگر و تولیدکنندگان واقعی ارزش در اقتصاد ایران است و هم به زیان جنبش‌ دموکراتیک مردم ایران.

صنعت فناوری به‌روایت کارگران / الکس ن. پرس

به‌مناسبت اول ماه مه، روز جهانی کارگر:
مروری بر کتاب «صداهایی از سیلیکون ولی: کارگران حوزه‌ی فناوری از چیستی و چگونگی آنچه می‌کنند سخن می‌گویند»

کارگران ایرانی در جنگ داخلی روسیه / محمد صفوی

بازخوانی یک سند تاریخی به‌مناسبت اول ماه مه، روز جهانی کارگر:
هزاران کارگر و صنعتگر مهاجر ایرانی زن و مرد که از اوایل قرن نوزده به‌اجبار تن به مهاجرت و فرار از «ممالک محروسه ایران» دادند. آنها در شرایطی طاقت‌فرسا بی‌بهره از ابتدایی‌ترین حقوق کار کردند. با خیزش حرکت‌های انقلابی در روسیه، در پیوند با سوسیال‌دموکرات‌های قفقاز و مناطق نفتی باکو، با مبارزات حق‌طلبانه‌ی کارگری آشنا شدند. در اعتصاب‌ها و مبارزات کارگری در همبستگی با کارگران و زحمتکشان روس و دیگر ملیت‌ها شرکت کردند و به دفاع از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ برخاستند و در جنگ‌های داخلی روسیه در دفاع از انقلاب شرکت کردند.

طبقه‌ی کارگر ایران در برابر چالش‌های سه‌گانه / کاظم فرج‌الهی

به‌مناسبت اول ماه مه، روز جهانی کارگر
___________
مزدهای بسیار ناکافی، بحران بیکاری و بازار کار، تعطیلی و انحلال شمار زیادی از کارخانجات و بنگاه‌های تولیدی و حاکمیت قراردادهای موقت بر روابط کار نیاز مهمی به نام امنیت شغلی را از زندگی کارگران حذف کرده است. طبقه‌ی کارگر در چنین شرایطی با قرار گرفتن انواع موانع قانونی و غیر قانونی در مسیر فعالیت به منظور برپایی و بهره‌گیری از تشکل و ابزار برای دفاع جمعی از منافع خود محروم است.

نقش، جایگاه و اهمیت اعتراضات خودانگیخته‌ی توده‌ای / یوسف کهن

به‌مناسبت اول ماه مه، روز جهانی کارگر:
چرا به‌رغم اعتراضات فزاینده، تغییری در شرایط وخامت‌بار رخ نمی‌دهد؟ چرا دولت و کارفرمایان به مطالبات آنان وقعی نمی‌نهند؟… بخش اعظم کُنش‌گران کارگری و فعالان جنبش‌های اجتماعی، ایراد را در غیبت یک سازمان سراسری می‌بینند. طبیعتاً ایراد به‌جایی است. اما نه چنین تشکیلاتی وجود دارد و نه دورنمایی برای پاگیری فوری آن در آینده‌ی نزدیک هست؛ پس چاره‌ی کار چیست؟ نوشتار حاضر تلاش دارد تا با مکث روی ایده‌ی «خودانگیختگی» و «اعتصاب توده‌ای» رزا لوکزامبورگ، پاسخی برای این سؤالات بجوید.