نقد اقتصاد سیاسی

مارکس‌پژوهی rss

مارکس چه‌گونه مارکس شد؟ / علی رها

11/05/2023

«این آگاهی انسان‌ها نیست که هستی آن‌ها را تعیین می‌کند، بلکه هستی اجتماعی آن‌ها است که آگاهی آن‌ها را تعیین می‌کند.» (مقدمه‌ی «سهمی بر نقد اقتصاد سیاسی»)
آیا می‌توان عبارت بالا را به مارکس، به «آگاهی» خودِ مارکس نیز تعمیم داد؟

درهم‌تنیدگی رهایی ملی و انقلاب کارگری / سه نامه از کارل مارکس / ترجمه‌ی علی رها

وظیفه‌ی ‹بین‌الملل› این است که تخاصم انگلیس و ایرلند را در همه جا در صف مقدم قرار دهد، و به‌طور علنی همه جا از ایرلند حمایت کند. وظیفه‌ی ویژه‌ی شورای مرکزی لندن این است که آگاهی طبقه‌ی کارگر انگلیس را نسبت به این امر بیدار کند که برای آنها، رهایی ملی ایرلند، مسأله‌ی عدالتی انتزاعی یا احساسات انسان‌دوستانه نیست، بلکه شرط اولیه‌ی رهایی اجتماعی خود آن‌هاست.

بحثی جدید در تئوری و عمل اکوسوسیالیسمِ مارکسیستی / میشل لووی / ترجمه‌ی محمدرضا جعفری

پرونده‌ای در معرفی و بررسی کتاب «اکوسوسیالیسمِ کارل مارکس: سرمایه، طبیعت و نقد ناتمام اقتصاد سیاسی» نوشته‌ی کوهی سایتو (3):
سرمایه یک پروژه‌ی ناتمام باقی مانده است. مارکس به همه‌ی سؤالات پاسخ نداد و دنیای امروز را پیش‌بینی نکرد. اما نقد او بر سرمایه‌داری، مبانی نظری بسیار مفیدی را برای درک بحران زیست محیطی کنونی فراهم می‌کند.

ابعاد تفکر زیست‌محیطی کارل مارکس / پل برکت / ترجمه‌ی محمدرضا جعفری

پرونده‌ای در معرفی و بررسی کتاب «اکوسوسیالیسمِ کارل مارکس: سرمایه، طبیعت و نقد ناتمام اقتصاد سیاسی» – بخش دوم
علاقه‌ی مارکس به علوم طبیعی انحرافی بازی‌گوشانه در مسیر کار اصلی او در تکمیل سرمایه نیست بلکه برعکس، مارکس هرچه پیش‌تر می‌رفت تأکید و توجه انتقادی‌اش بر ناپایداری اجتماعی و اکولوژیکی جامعه‌ای که تحت تسلط مناسبات شیءواره‌ی کارِ مزدی، پول و مبادلات بازار قرار گرفته، بیش‌تر می‌شد.

خوانش‌های جدید و متن‌های جدید «سرمایه‌»ی مارکس / مایکل هاینریش / ترجمه‌ی کیانوش بوستانی

از یک‌سو مارکس به دنبال انقلابی علمی است. او نه‌تنها اقدام به نقد نظریه‌هایی مشخص می‌کند، بلکه در یک گسست با عرصه‌ی علمی که این نظریه‌ها در آن ریشه دارند، قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، که چندان هم تعجب‌برانگیز نیست، مارکس به‌‌طور کامل بر بستری علمی که اقتصاد سیاسی کلاسیک در آن ریشه دارد، فائق نمی‌آید. بنابراین در بخش‌هایی از سرمایه، گفتمان کلاسیک حضور دارد. با این همه این دو گفتمان از هم جدا نیستند، انها در تقاطع با هم قرار می‌گیرند و مشکلات علمی ویژه‌ای را به وجود می‌آورند.

دفترچه‌های اکولوژیکی مارکس / کوهی سایتو / ترجمه‌ی محمدرضا جعفری

در پانزده سال پایانی عمر، مارکس تعداد زیادی دفترچه را با قطعه‌‌یادداشت‌هایی منتخب از این‌جا و آن‌جا پر کرد… عمق و گستره‌ی مطالعات علمی مارکس شگفت‌آور است. بنابراین چنان‌که برخی از منتقدان، با چشم‌پوشی از حجم عظیم شواهدِ مخالفِ یافت‌­شده در تحقیقات علمی-طبیعی متأخر نتیجه‌­گیری می‌کنند، به‌­راحتی نمی‌توان، مباحث قدرتمند اکولوژیکی مارکس در سرمایه و دیگر نوشته‌هایش را صرفاً حاشیه‌ای [در پروژه‌ی فکری او] دانست.

سفری کوتاه به کتابنامه‌ی مارکس / علی رها

حاشیه‌نویسی، گزیده‌برداری و نقد نویسندگان بی‌شماری که در دفترهای یادداشت و دست نویس‌های مارکس بجا مانده، گواه آن است که تاریخ مصرف بسیاری از آنها به سر نیامده بود. مارکس به برخی از نویسندگان در دوره‌های مختلف بازمی‌گردد و بارها دفاتر خود را بازخوانی می‌کند.

کارل مارکس و چشم‌انداز انقلاب در جوامع پیشاسرمایه‌داری / علی رها

دغدغه‌ی متن کنونی این است که نشان دهد هر نسلی بنا به شرایط تاریخی تغییر یافته‌ی هستی اجتماعی خود، با تعابیر و تفاسیری نوین، عرصه‌های تازه‌ای از پیکر ایده‌های مارکس را «کشف» می‌کند. مسأله این‌جاست که این برداشت‌های تازه، آن ابعاد جدید را از کلیت منظومه‌ی فکری مارکس تفکیک نکند، و به کمک آن اجزاء یک مارکس «نوین» را اختراع نکند. ازاین‌رو، معضل اصلی متن کنونی مستدل ساختن پیوستگی و تداوم در مبانی اندیشه‌ی مارکس است. در این منظر، عدم تداوم – حرکت تاریخ – صرفاً در پرتو تداوم قابل تشخیص است.

درباره‌ی پرودون / کارل مارکس / ترجمه‌ی علی رها

نامه به یوهان شوایتزر، ۲۴ ژانویه ۱۸۶۵
____________________
آیندگان شاید آخرین مرحله از رشد فرانسه را این‌گونه خلاصه کنند که لوئی بناپارت، ناپلئون آن و پرودون، روسو- ولتر آن بود.

سه گفت‌وگو با کارل مارکس / ترجمه‌ی علی رها

مصاحبه‌ی نیویورک ورلد به تاریخ 1871
مصاحبه‌ی شیکاگو تریبیون به تاریخ 1878
مصاحبه‌ی سان به تاریخ 1880

طبقه چیست؟ مبارزه‌ی طبقاتی چیست؟ / علی رها

تأملی اجمالی در آثار مارکس به‌ویژه کاپیتال
________________
کسانی که مختصری با ادبیات مارکسیستی آشنایی دارند چه بسیار شنیده و هنوز می‌شنوند که چون دست‌نوشته‌های فرجامین فصل کاپیتال ۳ زیر عنوان «طبقات» ناتمام است، مارکس در فهم طبقه‌ی کارگر و از آنجا مبارزه‌ی طبقاتی خلائی برجای گذاشته است. با چنین توصیفی، طبعاً مارکسیت‌های پسا-مارکس وظیفه‌ی خود می‌دانند که در جهت پر کردن چنین خلائی تلاش کنند. اما پرسش این است: آیا شناخت طبقه در گرو روشی آمپریک و یا جامعه‌شناسانه است؟ آیا معضلی صرفاً سیاسی و یا اکونومیستی است؟…

درآمدی بر مفهوم «شیئیت» در منظر مارکس / علی رها

متن حاضر نه یک بررسی همه‌جانبه و پژوهشی بلکه صرفاً درآمدی برای بحث پیرامون مفهوم شیئیت است. البته بحث و مجادله بر سر این مفهوم نزد مارکس تازگی ندارد. اما محور اصلی این مباحث – به‌درستی – کتاب اول کاپیتال، به‌ویژه فصل نخست بوده است. در واقع به لحاظ اکنونیت و موضوعیت «بت‌وارگی کالایی» و چیزگونگی روابط اجتماعی سرمایه‌داری، هر قدر هم که در این‌باره تبادل نظر شود، باز هم ناکافی است و هنوز نیازمند پژوهش‌هاو گفتگوهای بیشتر است.