نقد اقتصاد سیاسی

مباحثات بدیل rss

چپ آینده: سرخ، سبز و جمهوری‌خواه / استوارت وایت / ترجمه‌ی آتنا کامل و ایمان واقفی

(0)
24/05/2023

می‌دانیم که رویکرد چپ باید سرخ و سبز باشد؛ سرخ باید باشد از آن حیث که تعهد و تأکید تاریخی خود بر مسئله‌ی برابریِ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را دربرگیرد. سبز باید باشد از آن جهت که بی هیچ لکنتی پای موانع پایداری محیط‌زیستی را به میان کشد. پرسش مناقشه‌برانگیز اما این است که چپِ آینده آیا باید جمهوری‌خواه هم باشد؟

کدام بدیل برای کارگران؟/ پرویز صداقت

به‌مناسبت اول ماه مه، روز جهانی کارگر
____________
در برابر وضعیت کنونی بدیل مطلوب طبقه‌ی کارگر و فرودستان جامعه چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد و آنان باید در پی چه تغییراتی باشند؟

اصلاحات غیراصلاح‌طلبانه / آمنه اکبر / ترجمه‌ی مهدی سمائی

اصلاحاتِ غیراصلاح‌طلبانه نقد رادیکال و تخیلِ رادیکال را ارتقا می‌دهند. نه اصلاح بلکه دگرگونی هدفِ نهایی است. اصلاحات غیراصلاح‌طلبانه «نه بر حسب آنچه در چارچوب یک سیستم و اداره‌ی معیّن ممکن است بلکه از منظر آنچه بر اساس نیازها و مطالبات بشری باید ممکن باشد فهم می‌شوند». این اصلاحات همچنین تخیلی رادیکال درباره‌ی دولت یا جامعه پیش می‌گذارند که به سوی برآوردن آن نیازها جهت بگیرد. بدین‌سان اصلاحِ غیراصلاح‌طلبانه چارچوبی مهیا می‌کند برای مطالباتی که مانع می‌شوند سیستمِ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خودش را بازتولید کند و یک سیستم سیاسی، اقتصادی و اجتماعیِ به‌طور رادیکال متفاوت را ممکن‌تر می‌سازند.

جمهوری‌خواهی، سوسیالیسم و نوسازی چپ / مارتین مک‌آیور / ترجمه‌ی ایمان شاه‌بیگی

بازنگری‌ها و خودکاوی‌های متأخر روشنفکران جریان چپ با شدت و حدت هر چه بیشتر، به موضوعات و مباحث صریح و ضمنی جمهوی‌خواهی بازگشته‌اند. در دورانی که هویت‌های طبقاتی متزلزل، و مالکیت دولتی ایده‌ی بی‌اعتباری شده، ایده‌ی برابری شهروندان و ارزش ذاتی «حوزه‌ی عمومی» در جمهوری‌خواهی، نزد بسیاری، ایده‌ای جذاب و احتمالاً نقطه‌ی شروع بالقوه پرباری برای نوسازی ایدئولوژیک جریان چپ شده‌اند.

آزادی جمهوری‌خواهانه: خودآیینی و صدای سیاسی / مهسا اسداله‌نژاد

از منظری جمهوری‌خواهانه رشد و گسترش صداهایِ خودآیین، در یک همبستگیِ فراهویتی، می‌تواند ما را به زیستن در جامعه‌ای آزاد و برابر امیدوار کند. صدایِ خودآیین، آن صدایی‌ست که می‌تواند منفعتِ مصرحِ خویش را بدونِ نادیده‌گیری این امر که همه‌ی شهروندان سوژه‌هایی متعلق به گفتار و درونِ آن هستند، دنبال کند. این صدا درونِ یک رابطه‌ی قدرت، به نابرابریِ توزیعِ قدرت واکنش نشان می‌دهد و در عینِ آن‌که می‌کوشد تا قدرت را برابر کند، رو به دیگری و دیگر‌شدن خویش در تصادمِ صداها گشوده است.

جمهوری مدرن و شکل‌گیری ایده‌ی حقوق شهروند / آنابل برِت / ترجمه‌ی مهدی سمائی

این ایده که اتباعِ دولت‌ها نه فقط تبعه بلکه شهروند‌اند، و این ایده که آن شهروندان، نه فقط نسبت به یکدیگر بلکه در قبال خود حکومت‌ها، از حقوق برخوردار‌ند؛ هر چند مبهم تعریف شده و فهمیده شده باشند، در مقام تصور، در خودآگاهی سیاسی اغلب اروپایی‌های مدرن محوریت دارند و ملاک مشروعیتِ ادراک‌شده‌ی اغلب حکومت‌های مدرن اروپایی‌‌اند.

فرایند و موانع تدارک قانون اساسی جدید / سعید رهنما

در نوشته‌ی حاضر فرایند پیچیده و مراحل تدوین قانون اساسی به‌ویژه در شرایط ایران امروز بررسی می‌شود. پرداختن به این موضوع، از‌آن‌رو اهمیت دارد که بلوک‌های سیاسی و مدنی متعددی، به‌ویژه آن‌ها که در داخل ایران در حال شکل‌گیری‌اند، «منشور»‌های مطالباتیِ خود را در این مرحله از تحول اوضاع کشور اعلام کرده و می‌کنند – از جمله بیانیه‌ی ۲۰ تشکل مستقلِ صنفی و مدنی ایران، طرح و تلاش برای عملی کردنِ این خواست‌ها و دیگر خواست‌هایی که از سوی دیگر جریانات اعلام می‌شود، فرایندِ دموکراتیکِ پیچیده‌ای را دربر دارد و با موانعی روبروست که سعی می‌شود به آن‌ها پرداخته شود.

عدم‌سلطه و قدرت مؤسس / بنیامین آسک پاپ‌ماتسِن / ترجمه‌ی علیرضا خادم

در تئوری سیاسی معاصر، دو مورد از چارچوب‌‌های غالب برای نقد سرمایه‌‌داری و دموکراسی لیبرال، از یک‌سو جمهوری‌‌خواهی سوسیالیستی است و از سوی دیگر دموکراسی رادیکال. علی‌رغم بلندپروازی‌‌های رایج برای کشفِ روابط آشکار و سلسله‌‌مراتبی قدرت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و نیز خلق مدل‌‌های تازه‌ی سازماندهی سیاسی برابری‌‌خواهانه و مشارکتی، هیچ مقایسه‌‌ی نظام‌‌مندی درباره‌‌ی جمهوری‌‌خواهی سوسیالیستی و دموکراسی رادیکال وجود ندارد. مقاله‌‌ی پیش‌ ‌رو از طریق مقایسه‌‌ی برداشت‌‌های متفاوت [این دو سویه‌‌ی تفکر سیاسی] از الف) نهادها و ب) کنشِ سیاسی و پ) واگرایی روابطِ سیاسی و سلسله‌‌مراتبی آن‌‌ها با سوسیالیسم، این شکاف را پر می‌‌کند.

بررسی تطبیقی نظام‌های سیاسی و قوانین اساسی: طرحی برای بحث / سعید رهنما

در این مقطع از تحول اجتماعی، ما به نظام سیاسی‌ای نیاز داریم که بتواند در دوران سلطه‌ی سرمایه‌داری جهانی، بیشترین آزادی‌های سیاسی و اجتماعی و مشارکت فزاینده‌ی مردم، اعم از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را در جهت توسعه‌ی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و حفظ محیط زیست فراهم آورد. در این نظام دموکراتیک است که جریانات سیاسی مختلف از‌جمله سوسیالیست‌ها می‌توانند آزادانه سیاست‌های مطلوب و ایده‌آل خود را پی‌گیری کنند.

احیای جمهوری مدنی / آندرو پترسون / ترجمه‌ی بهزاد ملک‌پور اصل

هدف این مقاله طرح بستر پیدایش نظریه‌هایِ جمهوریِ مدنی ابتدا به واسطه‌يِ مدنظر قراردادنِ ارتباط جمهوری‌خواهی مدنی با مبحثِ اجتماع‌باوری لیبرال و دوم، ارتباط‌اش با فلسفه‌‌يِ عمومی‌ است. این متن مروری فشرده بر اندیشه‌يِ جمهوری مدنی معاصر خواهد داشت و آن ‌را در پیوند با دو دیدگاه مسلط نظریه‌يِ سیاسی در چهل سال گذشته ـ یعنی لیبرالیسم و اجتماع‌باوری ـ قرار می‌دهد. در ادامه، پیوندهایی بین ایده‌های جمهوری مدنی و تحولات اخیر در آموزش مدنی برقرار می‌شود.

جمهوری‌خواهی رادیکال: ایده‌ی جدید چپ؟ / یانیس کوریس / ترجمه‌ی امین زرگرنژاد

آیا نوجمهوری‌خواهی ایده‌ی بزرگ جدید چپ است؟ نوجمهوری‌خواهی بر مجموعه‌ای از ایده‌هایی چون آزادی، برابری، فضیلت مدنی، مشارکت سیاسی و صیانت از حقوق اساسی استوار است. در سال ۲۰۰۷ فلسفه‌ی سیاسی نوجمهوری‌خواهانه در فضای دانشگاهی غرب در حال شکوفایی و گسترش بود در حالیکه چپ رادیکال در تلاش بود تا دستور کار اجتماعی مترقی نوینی را با الزامات ایدئولوژیک سنتی خود در آمیزد.

از نوجمهوری‌خواهی به جمهوری‌خواهی انتقادی / دوروتی گِدِکه / ترجمه‌ی افشین علیخانی

اربابِ خوب وجود ندارد، همان‌طور که بنده‌ی خوب هم در کار نیست. این شاید محوری‌ترین گزاره‌ی دوروتیا گِدِکه در صورت‌بندیِ «جمهوری‌خواهی انتقادی» است. او با بررسی امکان‌ها و محدودیت‌هایِ نظریه‌ی نوجمهوری‌خواهیِ فیلیپ پتیت، نشان می‌دهد که آرمان آزادی به‌مثابه‌ی عدم سلطه باید سلطه را چه در بُعد فردی و چه در بُعد سیستمی، به‌گونه‌ای ساختاری قوام‌یافته درنظر بگیرد.