برچسب: علی رها

خوانش و روششناسی کارل مارکس / علی رها
/ به مناسبت دویستمین سالگرد تولد کارل مارکس / مجسمههای عظیم الجثهای که در دوران استالینی از مارکس ساخته شد، هنوز در روسیه، اروپای شرقی و دیگر نقاط جهان پابرجاست. به شهادت تاریخ، این پیروان ناصالح و تزویرگر در نهایت گور خود را کندند. فروپاشی «کمونیزم واقعاً موجود» با اینکه بلافاصله به نوعی سرخوردگی و سرگیجگی منجر شد، خیلی زود بازگشت به سیمای اصیل مارکس را به حرکت انداخت. این تحرک فکری، بهویژه پس از بحران عمیق سرمایهداری جهانی دهه پیش، مارکس و آثار او را امروزی کرد. درحقیقت آنچه دویست سالگی مارکس را به واقعهای جهانی تبدیل کرده، انبوه عظیمی از کتابها، مقالات، کنفرانسها، تارنماها و مباحثی است که پیرامون اندیشهی وی جاری شده اند. اما حتی در چنین حالتی نیز باید قدری درنگ کرد و از پرسشگری دست نکشید. بسیاری از نوشتارها و مباحث ۲۰۰ سالگی مارکس درصدد «جمعبندی» ساختمان فکری او هستند. گویی هرکس به سهم خود مشغول طراحی و عرضهکردن چکیده و عصارهی تفکر اوست.

انسان، طبیعت و محیط زیست / علی رها
/ به مناسبت 22 آوریل روز جهانی زمین / انسان معاصر در دههی دوم قرن حاضر، در مواجهه با تخریب ترمیمناپذیر زیستمحیطی و زیستبومی، دوباره با عارضهای زیست مدارانه روبهرو شده که امکان تداوم پایدار هستی انسانی و بلکه کل کرهی زمین و موجودات زنده اش را به پرسشی مبرم تبدیل کرده است. آخرین باری که بشر با چنین شدتی با بحران ادامهی زیست درگیر شده بود، درنیمهی قرن بیستم و از پس بارش بمب هستهای برسر مردم هیروشیما، و در پی آن رقابت هستهای آمریکا و شوروی بود.

از بحران سرمایهداری تا قلمرو آزادی از منظر کارل مارکس / علی رها
در پویش سرمایهی جهانی که ذاتی خودپو دارد و … گویی کل دنیا را مسخ و جادو کرده، نقاط عطفی فرا میرسد که پوستهی اسرارآمیزش فروریخته و سرشت متناقضاش پدیدار میشود. در مناسبات سرمایهداری، چنین نقاط عطفی غالباً با ظهور بحرانهای اقتصادی توأم بوده است. آنچه امروز در «بحران سرمایهی مالی» نمایان شده اینست که وجود بحران نه فقط ذاتی روابط سرمایه است، بلکه تخفیف بحرانهای دوران پیشین نیز بهمعنی حذف بحران نبوده و معضل انباشت سرمایه را با شدت و حدت بیشتر و ابعادی عمیقتر از نو بروز میدهد.
عجین شدن بحران مزمن کنونی با ظهور جنبشهای اجتماعی جدید در ابعادی جهانی که سلطهی انحصاری سرمایهی مالی بر روند تولید و بازتولید را به چالش کشیدهاند، نشانگر نقطهی آغاز نوینی در خرد عمومی است که در صورت تداوم و تعمیقش، قدرت ادراک و ظرفیت برقراری روش جدیدی از زندگی را در نهاد خود دارد.