اقتصاد سیاسی ایران 

نقش دولت در غلبهی سرمایهداری در ایران / فرهاد نعمانی
درسهای یک قرن:
رسالهی حاضر به بررسی نقش دولت در تکوین و غلبهی سرمایهداری در ایران در شش دههی اول قرن چهاردهم خورشیدی،تا پیش از انقلاب سیاسی 1357، میپردازد و مشتمل بر پنج بخش است.

یک سال پس از #آبان / پرویز صداقت
در این یادداشت بهمناسبت نخستین سالگرد خیزشهای آبان 98 میکوشم بهاختصار انسداد ساختاریِ سیاسی و اقتصادی در وضعیت کنونی و نیز امکانات و تنگناهای جنبشهای بالقوهی اجتماعی را بررسی کنم. هدف این نوشته، ترسیم کلیات وضعیت درونی هر دو جبههی حاکمان و محکومان در مقطع کنونی و راههای برونرفت از انسداد فعلی است.

اقتصاد سیاسی حضور سپاه پاسداران در صنعت نفت و گاز ایران / حامد سعیدی
این پژوهش در پی ریشهیابی عوامل اقتصادی و سیاسی دخیل در حضور سپاه در اقتصاد در ارتباط با فرآیند توسعهی تاریخی اقتصاد سیاسی سرمایهداری ایرانِ پساانقلاب است… بهطور مشخص، هدفْ توضیح این مسئله است که چگونه (i) بازساختاربندی اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی با هدایتگری دولت، (ii) از رهگذر اجرای سیاستهای اقتصادی نولیبرالی در سپهرهای مختلف اقتصادی، بهخصوص بخش انرژی و (iii) به میانجی رقابت در میان جناحهای درونحکومتی در حوزهی عمومی جامعه، در پیوند و تعاملی ارگانیک با هم بسترساز شرایطی بودهاند که از درون آن سپاه بهعنوان یک نهاد نظامی به یک بازیگر داخلی قدرتمند در صنعت نفت و گاز تبدیل شده است.

حباب تاریخی بورس در ایران / پرویز صداقت
در یادداشت حاضر میکوشم نشان دهم که رشد شاخص بورس که از آن بهعنوان دستاورد یاد شده است تشکیل مهلکترین حباب قیمتی در تاریخ بورس اوراق بهادار در ایران بوده که پیآمدهای خطرناکی برای کالبد اقتصادی و اجتماعی ایران خواهد داشت

کودک – پرولتر در ایران قرن نوزدهم / احمد سیف
پژوهشی برمبنای اسناد تاریخی:
ساختار صنعت قالیبافی به گونهای است که به احتمال قریب بهیقین بسیاری از این ویژگیهای ملالانگیز در گسترهی زمان بدون تغییر باقی میمانند و به همین دلیل بعید نمیدانیم که وضعیت بافندگان قالی و شال در زمانهی ما هم بیشوکم به همین صورتی باشد که در این یادداشت تصویر شده است. پاسخ به این سؤال که آیا بهراستی این گونه هست یا خیر فقط با پژوهشی که وضعیت فعلی بافندگان را بهعنوان موضوع خود برگزیند امکانپذیر خواهد بود.

شرکتهای خارجی و بورژوازی تجارتی ایران در قرن نوزدهم / احمد سیف
یکی از مهمترین مصایب اقتصاد ایران در قرن نوزدهم این بود که فرایند انباشت آغازین سرمایه در آن اتفاق نیفتاد و به همین دلیل، اقتصاد ایران پیشاسرمایهداری باقی ماند. انباشت آغازین سرمایه، یعنی پدیدارشدن کارگر آزاد از سویی و انباشت سرمایهی پولی از سوی دیگر که در تحول بیشتر خویش، مناسبات سرمایهسالاری را براقتصاد حاکم میکند. عوامل متعددی در عدمانباشت آغازین سرمایه در ایران دخیل بودند.

از برزخ فنی تا دوزخ سیاسی: تورمستیزی در پهلوی دوم و جمهوری اسلامی / محمد مالجو
طراحی و اجرای سیاستهای تورمستیزانه در موقعیت کنونی بدون توفیق نسبیِ پروژههای سیاسی سهگانهی جمهوریخواهی و دموکراتیکسازی دولت و تشکلیابی مردمی مطلقاً چشماندازِ موفقیتِ پایدار نخواهد داشت.

موانع تاریخی رشد مناسبات سرمایهداری در ایران / احمد سیف
خواستههای ما ایرانیان در انقلاب مشروطه یعنی در 114 سال پیش: امنیت، آزادی و قانونمداری بود.
گذشته از انقلاب مشروطه، ما ایرانیان هم نهضت ملی را پشت سر گذاشتهایم و هم انقلاب بهمن 1357 را. ولی اگر با خودمان صادق باشیم، اکنون – در سال 1399 نیز، خواستهها و نیازهای ما همچنان همان است که درآن دوران بود. یعنی هنوز نه امنیت داریم و نه آزادیم و نه از فقیر و غنی، دولتمرد و آدم عادی، کسی به قانون عمل میکند.

موج جدید تورم ما را به کجا میبرد؟ / پرویز صداقت
سقوط ارزش ریال، ساخت قدرت طبقاتی و چشماندازهای موجود
این روزها ارزش برابری ریال با دلار و دیگر ارزها به پایینترین سطح تاریخی خود رسیده است و هر روز شاهد سقوط جدیدی در ارزش ریال بودهایم. زمینهها، ریشهها و علل این روند چیست و چه سرانجامی برای اقتصاد ایران رقم خواهد زد؟

از بحرانی به بحران دیگر: چشماندازهایی از دلِ کرونا / پرویز صداقت
تحولات سه ماههی نخست سال 2020 بهتآور بود. ویروس ناشناختهای از جنگلهای ووهان در چین بهسرعت پهنهی جهان را درنوشت و جهانیان را با بزرگترین بحران از پایان جنگ دوم جهانی به این سو مواجه کرد. تا هنگام نگارش این مقاله هنوز چشمانداز امیدبخشی برای مهار این بیماری عالمگیر شکل نگرفته و آنچه میبینیم دولتهایی است که گاه گویا هنوز استراتژی منسجمی برای کاربست در شرایط کنونی ندارند و میلیاردها نفر در سرتاسر جهان که در قرنطینهای بیسابقه و پیش از این تصورناشدنی قرار گرفتهاند. جهان به کدام سو میرود و در این میان در ایران چه چشماندازهایی قابلانتظار است؟ در یادداشت حاضر، تلاش کردهام سناریوهایی محتمل در مورد چشمانداز کوتاهمدت ایران در این بستر بحرانزدهی جهانی ارائه کنم.

کرونا و اقتصاد سیاسی سلامت در ایران / محمد دارکش
با شیوع ویروس کرونا، اهمیت برخورداری از نظام بهداشتی و درمانی مناسب بیش از پیش آشکار میشود. در این یادداشت، وضعیت کنونی نظام سلامت و آثار و تبعات این نوع نظام سلامت و شیوههای تأمین مالی آن بهاختصار تشریح میشود. در سالهای اخیر، در مطالب متعددی موضوعاتی مانند اقتصاد سیاسی آموزش، مسکن و… بررسی شده است اما به نظام سلامت و اقتصاد سیاسی آن در ایران کمتر توجه شده است. در این نوشتار تلاش شده گامی در بررسی اقتصاد سیاسی سلامت در ایران برداشته شود.