اندیشه 
پاناسلاویسم و جنگ کریمه / فریدریش انگلس / ترجمهی علی رها
(2)انگلس مقالهی حاضر را در دو قسمت در آوریل ۱۸۵۵ به قلم کشید. مارکس در ۱۷ آوریل ۱۸۵۵ در نامهای که به همراه این مقاله به ویراستار «تریبون» ارسال کرده بود، تصریح میکند که این «دو مقاله، سرآغاز یک پلمیک علیه پان-اسلاویسم است. به دیدهی من، زمان آن فرارسیده است که آلمان را جداً نسبت به خطراتی که متوجه اوست آگاه سازیم.»

دفترچههای اکولوژیکی مارکس / کوهی سایتو / ترجمهی محمدرضا جعفری
در پانزده سال پایانی عمر، مارکس تعداد زیادی دفترچه را با قطعهیادداشتهایی منتخب از اینجا و آنجا پر کرد… عمق و گسترهی مطالعات علمی مارکس شگفتآور است. بنابراین چنانکه برخی از منتقدان، با چشمپوشی از حجم عظیم شواهدِ مخالفِ یافتشده در تحقیقات علمی-طبیعی متأخر نتیجهگیری میکنند، بهراحتی نمیتوان، مباحث قدرتمند اکولوژیکی مارکس در سرمایه و دیگر نوشتههایش را صرفاً حاشیهای [در پروژهی فکری او] دانست.

لنین 1916-1914: پویهی فلسفی، جنگ و سیاست بدیل / اتین بالیبار / ترجمهی محمد حاجینیا
نزد لنین تنها یک پویهی فلسفی، در معنای دقیق کلمه، وجود دارد و این دقیقاً جنگ – با تمام مخاطرات و پیامدهای بلافصلاش- است که آن پویه را متعین میکند. اگر این نکته درست باشد که ابژهی فلسفه را نمیتوان از ابژهی سیاست جدا کرد، مسئلهی بالا میتواند برای فلسفه مهم باشد. در هر حال، این مسئله بیتردید برای فهم جایگاه لنین در تاریخ، از جمله در تاریخ جنبش اجتماعی که «لنینیسم» خوانده میشود، بسیار مهم است.

تاریخ پایانیافته، تاریخ پایانناپذیر / لویی آلتوسر / ترجمهی محمد حاجینیا
از آنجایی که پرداختن به هر خطایی، خصلتی سیاسی دارد و بنابراین خود نشانهای از سیاستی است که اتخاذ شده، مجبوریم نتیجهگیری کنیم که رها کردن نسخهی مسلط ماتریالیسم دیالکتیک به حال خود، به معنای پی گرفتن خط و پراتیکی است که مبتنی بر آنها هیچ «نیاز»ی به تحلیل علل خطای بهاصطلاح «تصحیح شده» احساس نمیشود. ما اینگونه لیسنکو را «تصحیح» کردیم. نسخهی مسلط فلسفهی مارکسیستی، از قضا، دست نخورده باقی گذاشته شد چرا که نیازی به خدمات آن وجود داشت.
تاریخ لیسنکو پایان یافته است. تاریخ علل لیسنکیسم ادامه دارد.

در باب بحثهای «دولتمحوری» و اختیارباوری / سعید رهنما
نگاهی به کتاب «تغییر جهان بدون کسب قدرت: معنیِ امروزیِ انقلاب»، نوشتهی جان هالووی
______________
مهمترین پرسشی که در بحثهای هالووی و طرفدارانش کماکان بیپاسخ میماند، مسئلهی تحولِ بدون دولت در جریان گذار از سرمایهداری، و نیز در هماهنگی جامعه در دوران پساسرمایهداری است. چهگونه برای گذار از وضع موجود، «خودِ تودهها» میتوانند در مقابل دولتِ قدَرقدرت سرمایه با همهی دستگاههای سرکوب، ایدئولوژیک و اقتصادیاش بدون تلاش برای کسب قدرت به خودمختاری اجتماعی برسند.

جنبههای سیاسی اشتغال کامل / مایکل کالسکی / ترجمهی رسول قنبری
مقاله حاضر ازاینرو برای ما مهم است که نشان میدهد در زمانهای که قریب به اتفاق سیاستمداران و اندیشمندان، الگوی اشتغال کامل کینز را راه پایانی برونرفت از رکود و مبارزه با سوسیالیسم میدانستند و به آیندهی اجرای سیاستهای کینزی و ایجاد وفاق پایدار اجتماعی خوشبین بودند، چگونه دیدگاههایی واقعگرایانهتر موفقیت دولتهای سرمایهداری در استمرار اشتغال کامل را در گرو اصلاحاتی رادیکالتر میدانستند. شاید حق با جون رابینسون باشد که گفته بود: کالسکی، پیامبری است که نادیدهاش گرفتهایم.

سفری کوتاه به کتابنامهی مارکس / علی رها
حاشیهنویسی، گزیدهبرداری و نقد نویسندگان بیشماری که در دفترهای یادداشت و دست نویسهای مارکس بجا مانده، گواه آن است که تاریخ مصرف بسیاری از آنها به سر نیامده بود. مارکس به برخی از نویسندگان در دورههای مختلف بازمیگردد و بارها دفاتر خود را بازخوانی میکند.

دربارهی «دفترهای فناورانه»ی مارکس / علی رها
همراه با نامهای از کارل مارکس به فریدریش انگلس
__________
آنچه نهایتاً برای مارکس تعیینکننده است، از سویی نه فقط کنترل بلکه دگرگونی سرشت خودِ فرآیند تولیدی و شیوهی کار و بهروی پا ایستاندن ارتباط با ماشین است، و از سوی دیگر تسلط و کنترل زمانی که خارج از فرایند بلافصل تولید مادی به انسان تعلق دارد.

هشت گام در روش دیالکتیک مارکس / برتل اولمن / ترجمهی حامد سعیدی
آنچه در مورد دیالکتیک فهم میشود اغلب به ترتیب ارائهی آن بستگی دارد. این مقاله با فلسفهی روابط درونی آغاز میکند، که در آن همهچیز از حیث روابط و فرایندها درک و فهم میشود، و فرایند انتزاعِ همبستهاش، که ما را قادر میسازد بر روی بخشهایی از این روابط و فرایندهایی که برای مطالعهی مسائل مورد بحث مناسباند تمرکز کنیم و آن را منفک سازیم. تمام گامهای دیگری که مارکس در روش دیالکتیکی خود برمیدارد، مانند «قوانین دیالکتیکی»، «پژوهش»، «خودروشنسازی»، «بازنمایی» و «همانی نظریه و عمل»، فقط به همان خوبیای که بر اساس این شالودهها انجام میدهد، میتواند کار کند.

اجتماع اتمی، استقلال فردی و فرمانروای مطلقه / هگل / ترجمهی علی رها
برگرفته از
پدیدارشناسی روح هگل، فصل «موقعیت حق و وضعیت قانونی»

ضرورت پرورش دیالکتیک برای جنبشهای رهاییبخش امروز / علی رها
خیزشها و جنبشهای اجتماعی سالهای اخیر در ایران، علیرغم گستردگی، منقطع، منفصل و پراکنده بودهاند. اینکه چنین خیزشهایی (آبان، خوزستان، اصفهان، و نیز اعتصابات متعدد کارگری و اعتراضات معلمان، بازنشستگان، مالباختگان و غیره) چگونه و در چه زمانی به یک جنبش سراسری بههم پیوسته و پایدار تبدیل گردند، هنوز قابل پیشبینی نیست.

گرامشی، بهعنوان نظریهپرداز فضاییسازی در تحلیل / باب جسوپ / ترجمهی حامد سعیدی
در این مقاله پس از معرفی مفاهیم فضا، مکان و مقیاس، نشان میدهیم که هر سهی [این مقولهها] مرتبط است با تحلیل گرامشی از مسائلی همچون زبان، اهمیت تاریخی کلیسای کاتولیک، نقش روشنفکران، جهانوطنی، طبقه و مبارزهی طبقاتی، آمریکاییگرایی و فوردیسم، سرشت دولت ایتالیا، پایگاههای اجتماعی قدرت دولتی، ژاکوبنیسم، انقلاب پاسیو و هژمونی. در این مقاله نتیجه گرفته میشود که علاقهی گرامشی به مکان، فضا و مقیاس صرفاً آکادمیک نبود بلکه به تجزیهوتحلیل وی از اقترانهای انقلابی مربوط میشود.