نقد اقتصاد سیاسی

مقاله rss

چرا شکنجه و اعدام؟ / ی. کهن

(0)
28/05/2023

چرا قیام وسیع توده‌ای سال ۱۳۵۷ نقطه‌ی پایانی بر چرخه‌ی شوم شکنجه، زندان و اعدام نگذاشت؟ چرا بخش وسیع کسانی که برای استقرار آزادی، برابری‌ و عدالت ا‌جتماعی به‌پا خاسته بودند، از احکامِ‌ِ مرگ دستگیرشدگانِ روزها و ماه‌های نخستین قیام دفاع کردند؟ چرا آنان به جرگه‌ی خون‌خواهان پیوستند، خون را با خون شستند و از باستیل‌های تصرف شده‌ای که از اُسرا و زندانیان انباشته می‌شد، حمایت کردند؟ چرا با روبسپیرها و سن‌ژوست‌ها هم‌صدا شدند تا باردیگر گیوتین بر گردن‌ها فرود آید؟ چرا هم‌گام با مرگ‌آفرینان، طنابِ دار به‌دست، به‌دنبال گردن‌های تازه گشتند؟

اضافه‌تولید و گرسنگی در جهان / میج تامپسون / ترجمه‌ی خسرو صادقی بروجنی

2.3 میلیارد نفر گرسنه در سایه‌ی تولید بیش‌ از اندازه‌ی غذا:
با وجود این‌که سیستم غذایی جهانی بیش از 2.6 برابر کالری مورد نیاز یک فرد متوسط تولید می‌کند، 2.3 میلیارد نفر دسترسی مطمئنی به غذای سالم و مغذی ندارند. این تضاد جنایتکارانه را چگونه می‌توان توضیح داد؟

قیام ژینا و بدیل دموکراتیک سراسری / فرزانه باوفا و مراد روحی

در متن کنونی، نسبت کوردستان و جنبش سراسری را بررسی خواهیم کرد و توضیح می‌دهیم که چرا و چگونه دلالت‌های سیاسی «کوردستان» از خطوط استانی و ملیِ شناخته شده فراتر رفته است و ظرفیت آن را دارد که به یک «ضدهژمونی» در سراسر ایران تبدیل شود. این ضدهژمونی می‌تواند شرایط گفتمانی و عملیاتی لازم را برای پس زدن ناسیونالیسم تمامیت خواه، اقتدارطلبی، مرکزگرایی، مردسالاری و استعمار داخلی در سراسر ایران فراهم آورد.

بیگانگی و کار حیوانات / عمر باچور

این مقاله تلاش می‌کند با ارائه‌ی یک الگوی «تطبیقی» و نه «انسان‌گرا» از کار بیگانه‌شده‌ی حیوانات، امکان بهره بردن از ابعاد اجتماعی و سیاسیِ غنیِ نقد بیگانگی را در عین اجتناب از دشواری‌های همراه آن فراهم کند.

چپ آینده: سرخ، سبز و جمهوری‌خواه / استوارت وایت / ترجمه‌ی آتنا کامل و ایمان واقفی

می‌دانیم که رویکرد چپ باید سرخ و سبز باشد؛ سرخ باید باشد از آن حیث که تعهد و تأکید تاریخی خود بر مسئله‌ی برابریِ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را دربرگیرد. سبز باید باشد از آن جهت که بی هیچ لکنتی پای موانع پایداری محیط‌زیستی را به میان کشد. پرسش مناقشه‌برانگیز اما این است که چپِ آینده آیا باید جمهوری‌خواه هم باشد؟

سواری ناهموار بر ترک دو اسب بالدار! / خسرو پارسا

در کشاکش ائتلاف‌ها و منشورها:
ائتلاف کوتاه‌مدت حول رضا پهلوی منحل شد. جمعی که ازجمله برای بهره‌برداری فرصت‌طلبانه از خیزش اخیر در ایران به‌وجود آمده بود به سرنوشت محتوم خود گرفتار شد. در چندوچون این مسئله به‌قدر کافی نوشته و گفته شده است. ما نه می‌خواهیم مطالب را تکرار ونه از آن‌ها بهره‌برداری کنیم. به جزئیاتِ جریاناتِ آنها هم وارد نیستیم، و زدوبندهای پنهانی و آشکار این جمع دست‌‌راستی را هم بیش از آنچه در رسانه‌ها آمده است نمی‌شناسیم و برای‌مان اهمیت چندانی هم ندارد. با این‌همه، درس‌هایی که این پدیده می‌دهد می‌تواند برای ما مفید باشد.

رسانه‌های اجتماعی، شکل‌گیری «ما» و بحران بازنمایی حاشیه / محمد جوانمرد

حالا دیگر این یک باور جمعی است که از شهریور ۱۴۰۱ به این سو و با خیزشی که کشته‌شدنِ ژینا (و رمزشدن نام‌اش)‌ به دنبال داشت، یک «ما»ی جدید در حال‌ شکل‌گیری است؛ «جمعیت»ی که نفی نابرابری مرکز و حاشیه، اگرچه به‌طور لحظه‌ای و موقت و در حد رانه‌ا‌ی اتوپیایی، یکی از سویه‌های برجسته‌ی آن بوده است. هرچند گمراه‌کننده‌ است اگر رسانه‌های اجتماعی‌ای مثل توییتر، اینستاگرام و… را در جایگاه عامل تعیین‌کننده‌ در شکل‌دهی به این جمعیت و ظهور آن بنشانیم، اما آن‌ها را در عین حال می‌توان به‌مثابه‌ی میانجیِ اصلی شکل‌گیری چنین جمعیتی فهمید.

انسان‌گرایی مارکسیستی رایا دونایفسکایا و بدیل سرمایه‌داری / پیتر هیودیس / ترجمه‌ی گودرز اقتداری

یکی از شخصیت‌های تاریخ مارکسیسم که مورد توجه فزاینده‌ای قرار گرفته، رایا دونایفسکایا (۱۹۱۰–۱۹۸۷) است. دونایفسکایا با ترویج بدیل انسان‌گرایانه (اومانیستی) برای اشکال بی‌شماری از بیگانگی که معرّف جامعه‌ی مدرن است، پیش‌فرض‌های مارکسیسم مستقر را به چالش کشید.

اخلاق فمینیستی: فرجام «فمینیسم اسلامی» و خیزش «زن، زندگی، آزادی» / هایده مغیثی و شهرزاد مجاب

این نوشته دعوتی است برای فاصله گرفتن از فضای هیجانی و سرشار از انرژیِ سیاسی سازمان‌نیافته و واکنش‌های عاطفی‌ای که جنبش «زن، زندگی، آزادی» تولید کرده، و مرور تجربیات گذشته‌ی تلاشگران حقوق زن در دوران پس ازانقلاب، با امید تکرار نشدن اشتباهات و ناکامی‌های گذشته. در این راستا، لازم دیدیم که پاره‌ای از اختلاف‌های بینشی در مطالعات فمینیستی ایران را که در چند دهه‌ی گذشته به‌ویژه در خارج از کشور بازتاب داشته مرور کنیم.

زنان، به‌عنوان آخرین مستعمره / ماریا میس / ترجمه‌ی آزاده شعبانی

برخی ممکن است بپرسند که آیا مفاهیمی همچون «کدبانوسازی»، «جهانی‌شدن» و «معاش» با یکدیگر مرتبط هستند؟ و این‌که آیا آن‌ها بعد از 35 سال هنوز هم حائز اهمیت هستند؟ چه‌گونه تأمل درباره‌ی معنای این مفاهیم نظری با پاسخ به پرسش‌هایی که زنان و مردان با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند مرتبط است؟

بازنگاری سرمایه‌داری در ایران از خلال امر بین‌الملل / کامران متین

متن پیش ‌رو را باید در سه زمینه‌ی گسترده‌ و متقابلاً درهم‌تنیده، یعنی بازتبیین سرمایه‌داری در ایران (مسئله‌ی متعارف/نامتعارف‌بودن آن)، تمرکز نظری نویسنده (نظریه‌پردازی مجدد مدرنیته‌های غیرغربی) و روابط بین‌الملل انتقادی (جامعه‌شناسی تاریخی بین‌المللی) فهم کرد. آن‌چه هر سه زمینه را به‌هم گره می‌زند بازمفهوم‌پردازی «امر بین‌الملل» و ادغام هستی‌شناختی آن در نظریه‌ی اجتماعی است.

نظریه‌ی عام میهن‌دوستی مبتنی بر قانون اساسی / یان ورنر مولر / ترجمه‌ی کسرا شعبانی

در این مقاله در قالبی هنجاری محدودیت‌های فی‌نفسه‌ی یک نظریه‌ی میهن‌دوستیِ مبتنی بر قانون ‌اساسی بررسی شده است. مدعی‌ام میهن‌دوستیِ مبتنی بر قانون‌ اساسی، یک ادعای اخلاقیِ هرچند نسبتاً متواضعانه، اما متمایز دارد. این نظریه تنها گونه‌ای لیبرال از ناسیونالیسم مدنی یا صرفاً زیرشاخه‌ای از ناسیونالیسم لیبرال نیست – و در عین‌حال به‌خودی‌خود نمی‌تواند نوعی همبستگی اجتماعی ایجاد کند که مشوق سیاست‌های اجتماعی-اقتصادی برابری‌خواهِ کلان‌مقیاس باشد.