برچسب: سرمایه داری
سرمایه‌داری شکست خورده است؛ بعدش چه؟ / جان بلامی فاستر / ترجمه‌ی هومن کاسبی
کم‌تر از دو دهه پس از آغاز قرن بیست‌ویکم، روشن است که سرمایه‌داری به‌مثابه نظامی اجتماعی شکست خورده است. جهان در منجلاب رکود اقتصادی، مالیگرایی و شدیدترین نابرابری در تاریخ بشر، همراه با بیکاری و اشتغال ناکافی جمعی، بیثباتی، فقر، گرسنگی، اتلاف محصولات و جانها، و آن‌چه که در این برهه تنها می‌توان «مارپیچ مرگ» زیستمحیطی سیاره نامید فرو رفته است. انقلاب دیجیتال، یعنی بزرگترین پیشرفت تکنولوژیک زمانهی ما به‌سرعت از وعدهی ارتباط آزاد و تولید آزاد، به وسیلهی جدید نظارت، کنترل و جابه‌جایی جمعیت کارگری جهش یافته است. نهادهای دموکراسی لیبرال در نقطه‌ی فروپاشی قرار دارند، در حالی که فاشیسم به‌عنوان پسقراول نظام سرمایه‌داری دوباره همراه با پدرشاهی، نژادپرستی، امپریالیسم و جنگ، آفتابی شده است.
اقتصاد سیاسی امپریالیسم «بشردوستانه» در لیبی / حامد سعیدی
مسئله‌ی گسترش قلمرو ارضی، اعتصام به جنگ‌های ویران‌گر، سلطه‌ی قوی بر ضعیف، چنگ‌انداختن بر منابع زیرزمینی و بهره‌کشی و غارت ملت‌های ضعیف، ویژ‌گی‌هایی که عموماً از تعریف امپریالسم مستفاد می‌شود، پیشینه‌ی بسیار طولانی در تاریخ جوامع بشری دارند. امپریالیسم در فرآیند تحولات تاریخی ـ اجتماعی و در گذر زمان رخسار و شکل‌های مختلفی به‌خود گرفته است. از لحاظ تاریخی، تفاوت اساسی بین ساختار و سازو‌کارهای امپراتوری‌ها در صورت‌بندی‌های پیشاسرمایه‌داری و امپریالیسم در نظام سرمایه‌داری وجود دارد.
سرمایه‌داری چیست؟ / فرهاد نعمانی
با وجود کاربرد فراوان اصطلاح سرمایه‌داری توسط اقتصاددانان غربی، تعریف مشخص و دقیقی از مفهوم سرمایه‌داری نشده است. بعضی از اقتصاددانان حتی حاضر نیستند بپذیرند که سرمایه‌داری یک نظام خاص اقتصادی است. در بسیاری از مواقع رد کردن چنین امری ضمنی است: آن‌ها کلمه‌ی سرمایه‌داری را به کار نمی‌برند مگر در رابطه با سیر تکامل اندیشه‌های اقتصادی، و یا اگر این اصطلاح را به کار می‌برند جنبه‌ی سرسری دارد و اهمیتی به تعریف مشخصی از آن نمی‌دهند.
اصطلاح سرمایه‌داری حتی در بسیاری از کتاب‌های درسی معروف قدیمی، ازجمله کتاب اصول علم اقتصاد آلفرد مارشال، به‌کار برده نشده است. بعضی دیگر از اقتصاددانان، مثل آدولف واگنر (Wagner) درباره‌ی معنای این کلمه کمی گفت‌وگو کرده، در آخر به‌کار بردن آن را رد کرده‌اند. در کتاب‌های درسی و پایه‌ای اقتصادشناسی امروزی اصطلاح سرمایه‌داری به‌عنوان کلمه‌ای مفید و قابل‌استفاده ذکر می‌شود. ولی معمولاً تحلیل مشخصی از آن به دست داده نمی‌شود.[1] بسیاری از اقتصاددانان امروزی به تعریف این اصطلاح نمی‌پردازند، چراکه مفاهیم اصلی در نظریه‌ی آن‌ها در چارچوبی از تجریدات عوامل نسبی تاریخی (که تنها در رابطه با آن می‌توان سرمایه‌داری را تعریف نمود) قرار دارد. بسیاری از تاریخ‌شناسان که تعریف مشخصی از سرمایه‌داری نمی‌کنند، بر این عقیده‌اند که حوادث تاریخی به‌حدی پیچیده و گوناگون‌اند که نمی‌توان از مقولات کلی‌ای مانند سرمایه‌داری سخن گفت، و بدین ترتیب منکر تشخیص اعصار تاریخی می‌گردند. به عقیده‌ی آن‌ها می‌توان تنها به تشریح یک یا چند جنبه‌ی سرمایه‌داری که مشخص‌کننده‌ی ادوار مختلف تاریخی است، پرداخت. در باور آن‌ها سرمایه‌داری یک مفهوم تجریدی اقتصادی است و نه یک مفهوم تاریخی. از نظر آن‌ها مطالعه‌ی منشاء سرمایه‌داری نیز کاری بیهوده و عبث می‌باشد.
اگر سرمایه‌داری به‌عنوان یک هستی تاریخی وجود خارجی نداشته باشد، پس منتقدین این نظام که تغییر آن را خواستارند، بیهوده می‌گویند. به عقیده‌ی موریس داب غایت آن عده که چنین باور می‌دارند، رد نظریه‌ی کسانی است که سرمایه‌داری را به‌عنوان یک نظام تاریخی در نظر می‌گیرند. در حقیقت، سال‌هاست که تحقیقات ارزنده و وسیع درباره‌ی تاریخ اقتصادی کشورها و نواحی مختلف نشان داده که نفی چنین پدیده‌ای مشکل است.[2]
…
سرمایه‌داری و کمونیسم برای نوآموزان / بینی آدامچاک
این متن ترجمه‌ای است از کتاب Communism for Kids نوشته‌ی بینی آدامچاک. متن اصلی مؤخره‌ای دارد که با زبان ساده‌ی کتاب تفاوت دارد و بنا به این دلیل در این ترجمه نیامده است. اصل کتاب به زبان آلمانی است و پیمان م. مترجم کتاب این برگردان را از روی نسخه‌ی انگلیسی چاپ انتشارات MIT که در سال 2017 منتشر شده، انجام داده است. مشخصات متن اصلی در انتها آمده است.
از بحران سرمایه‌داری تا قلمرو آزادی از منظر کارل مارکس / علی رها
در پویش سرمایه‌ی جهانی که ذاتی خودپو دارد و … گویی کل دنیا را مسخ و جادو کرده، نقاط عطفی فرا می‌رسد که پوسته‌ی اسرارآمیزش فروریخته و سرشت متناقض‌اش پدیدار می‌شود. در مناسبات سرمایه‌داری، چنین نقاط عطفی غالباً با ظهور بحران‌های اقتصادی توأم بوده است. آن‌چه امروز در «بحران سرمایه‌ی مالی» نمایان شده این‌ست که وجود بحران نه فقط ذاتی روابط سرمایه است، بلکه تخفیف بحران‌های دوران پیشین نیز به‌معنی حذف بحران نبوده و معضل انباشت سرمایه را با شدت و حدت بیش‌تر و ابعادی عمیق‌تر از نو بروز می‌دهد.
عجین شدن بحران مزمن کنونی با ظهور جنبش‌های اجتماعی جدید در ابعادی جهانی که سلطه‌ی انحصاری سرمایه‌ی مالی بر روند تولید و بازتولید را به چالش کشیده‌اند، نشانگر نقطه‌ی آغاز نوینی در خرد عمومی است که در صورت تداوم و تعمیقش، قدرت ادراک و ظرفیت برقراری روش جدیدی از زندگی را در نهاد خود دارد.
انقلاب دیجیتالی یا تحول دیجیتالی؟ / یورگ لیشتر / ترجمه‌ی حسن آزاد
از سال 1970 نزدیک به پنج دهه، آینده‌شناسان مختلف از الوین تافلر، دانیل بل و آندره گرز تا مانوئل کاستلز و جرمی ریفکین پیش‌بینی کرده‌اند که ماشین‌های خودکار و هوشمند جای انسان را در روند تولید می‌گیرند. اما سیر واقعی تاریخ سرمایه‌داری جز سلطه‌ی بیش‌تر سرمایه بر ابعاد گوناگون زندگی بشر، استثمار بیش‌تر نیروی کار و تخریب فاجعه‌بار محیط زیست نتیجه‌ی دیگری به بار نیاورده است. در چنین شرایطی بهتر است که با احتیاط بیش‌تر و به‌دور از هیاهو و اغراق این موضوع را مورد واکاوی قرار دهیم.
«کار» در عصر انقلاب دیجیتال / سعید رهنما
اگر انقلاب صنعتی بخش عظیم نیروی کار آن زمان را با «اجتماعی‌کردنِ کار» از حوزه‌ی کارِ آزادِ فردیِ («کارگری که برای خود کار می‌کند») به حوزه‌ی اجتماعی با «وسایل تولیدِ مشترک» کشاند، حال انقلاب دیجیتال به‌نوعی عکس این جریان عمل می‌کند و بخش وسیعی از نیروی کار را به کارِ فردی منتقل می‌کند.
امروز، 75 درصد نيروي کار جهان، «احتمال‌کار»، «آزادکار»، يا «مستقل‌کار»اند.
جایگاه رقابت در شیوه‌ی تولید سرمایه‌داری / حسن آزاد، سهراب سپیدرودی
باید دید مقوله‌ی انتزاعی بازار بهتر است در کجا مطرح شود… تحلیل این که رقابت آزاد واقعاً چیست، تنها جواب منطقی به پیامبران طبقه‌ی متوسط است که ستایش از رقابت آزاد را تا عرش اعلا می‌رسانند، یا پاسخ به سوسیالیست‌هایی است که آن را در خور اعتنا نمی‌دانند. (مارکس، گروندریسه) رقابت هم‌زادِ تاریخ جامعه‌های… ادامهٔ مطلب ›
رویکرد رادیکال به بحران جوّی / کریستین پارنتی / ترجمه منصور احسان
گرایش‌های مختلف در تفکر سبزها معتقد است که نظام سرمایه‌داری قادر به حفظ رابطه‌ای پایدار با طبیعت غیرانسانی نیست چراکه به‌عنوان یک نظام اقتصادی، سرمایه‌داری الزام به گسترش دارد در حالی‌که زمین محدود است. این‌گونه مباحث را می‌توان در نوشته‌های اکوسوسیالیسم، اکوآنارشیسم، بوم‌شناسی عمیق، و حتی بسیاری از سبزهای حاکم (اگرچه نامی از نظام اقتصادی… ادامهٔ مطلب ›
اقتصاد سیاسی آب / احمد سیف
از مارک تواین نویسنده‌ی معروف امریکایی نقل شده است که «ویسکی برای نوشیدن است و آب برای این که بر سرش جنگی در بگیرد».[1] اگرچه رسانه‌های رسمی به این مسئله نمی‌پردازند ولی برآوردهای موجود نشان می‌دهد که خطر جنگ بر سر آب بسیار جدی است چون پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 که تقاضا برای آب… ادامهٔ مطلب ›
مفاهیم نظری انباشت سرمایه / حسن مرتضوی
در این مبحث تلاش می‌كنم تا نظریه‌ی انباشت سرمایه را از دیدگاه جلد اول «سرمایه» ماركس بررسی كنم.* انباشت سرمایه ــ یا تبدیل ارزش اضافی به سرمایه ــ یكی از دو جنبه‌ی فرایند تولید سرمایه است. جنبه‌ی دیگر خود تولید ارزش اضافی است كه ما در اینجا به آن نخواهیم پرداخت. در اینجا توضیحی لازم… ادامهٔ مطلب ›
درباره‌ی سرمایه داری دولتی و دوره‌ی گذار / فریدا آفاری
/ پاسخ به پرویز صداقت / از پرویز صداقت متشکرم و مایلم در پاسخ به انتقادات او چند نکته را روشن کنم. 1.نقل قول مورد بحث از فصل 23 جلد اول سرمایه، «قانون عام انباشت سرمایه» از این قرار است: «اگر سرمایه های منفردی که در هر شاخه‌ی معینی از صنعت سرمایه گذاری شده در… ادامهٔ مطلب ›
نقد اقتصاد سیاسی 